Parket bij de Hoge Raad, 26-09-2014, ECLI:NL:PHR:2014:1862, 13/05844, 13/05846 en 13/05848

Belanghebbenden hebben in de jaren 2007 en 2008 aangiften gedaan voor het in het vrije verkeer brengen van [apparaten] (hierna ook: de apparaten of de toestellen). [apparaten] zijn toestellen die van de computer afkomstige bestanden, waaronder video-, muziek- en fotobestanden, kunnen opslaan op hun harde schijf en (zonder aangesloten te zijn op een computer) kunnen doen weergeven op een televisie- of videomonitor.

Primair is in geschil de vraag of de [apparaten] moeten worden ingedeeld als geheugeneenheden voor harde schijven als bedoeld in tariefpostonderverdeling 8471 70 50 (0%) van de Gecombineerde Nomenclatuur (hierna: de GN), dan wel dat het apparaten zijn waarmee beelden kunnen worden opgenomen en/of weergegeven (tariefpostonderverdeling 8521 90 00 van de GN, 13,9%). Subsidiair is in geschil de vraag of [apparaten] op grond van de Overeenkomst inzake Informatietechnologie (hierna: de ITA) vrij van douanerechten in de Europese Unie (hierna: EU) kunnen worden ingevoerd.

Rechtbank Haarlem (hierna: de Rechtbank) en Hof Amsterdam (hierna: het Hof) zijn van oordeel dat de apparaten voor videoweergave zijn die onder tariefpost 8521 van de GN moeten worden ingedeeld. Voorts zijn de Rechtbank en het Hof van oordeel dat belanghebbenden niet met succes een beroep kunnen doen op de ITA.

A-G Van Hilten bespreekt in deze conclusie de in deze procedure relevante indelingsregels, afdeling, hoofdstukken en tariefpost(onderverdelingen)en van het Geharmoniseerd Systeem (GS) c.q. de GN. De daarbij behorende aantekeningen en toelichtingen komen eveneens aan de orde.

Met betrekking tot de postonderverdeling 8471 70 50 van de GN merkt de A-G allereerst op dat met de in die postonderverdeling gehanteerde term ‘eenheden voor harde schijven’ - na vergelijking met andere taalversies - ‘hardeschijfeenheden’ bedoeld moet zijn. Vervolgens valt volgens de A-G uit aantekening 5C op hoofdstuk 84 af te leiden dat onder tariefpost 8471 van de GN ook schijvengeheugeneenheden kunnen worden gebracht, die niet uitsluitend of hoofdzakelijk worden gebruikt in een automatisch gegevensverwerkend systeem (de computer). Voorwaarde is dan wel dat deze schijvengeheugeneenheden op de centrale verwerkingseenheid kunnen worden aangesloten en in staat zijn om gegevens te ontvangen of te leveren in een vorm die bruikbaar is voor het systeem. Gelet op de jurisprudentie van het Hof van Justitie (hierna: HvJ) lijkt de A-G op het eerste gezicht de conclusie gerechtvaardigd dat een toestel met een harde schijf zoals de [apparaten], waarvan vaststaat dat zij een harde schijf hebben, onder tariefpost 8471 van de GN valt. Aantekening 5E op hoofdstuk 84, welke aantekening bij de uitlegging van aantekening 5C in acht moet worden genomen, en de daarbij behorende GS-toelichtingen, schrijven echter voor dat apparaten met een automatische gegevensverwerkende machine of die daarmee in samenhang worden gebruikt en die een eigen functie hebben (anders dan automatische gegevensverwerking) buiten het bereik van tariefpost 8471 van de GN vallen. Voorts is het vaste rechtspraak van het HvJ dat aantekening 5E beoogt te verhinderen dat apparaten met een andere functie dan gegevensverwerking, worden ingedeeld in tariefpost 8471, enkel omdat zij in samenhang met een automatische gegevensverwerkende machine worden gebruikt. De A-G geeft aan dat de indeling van de [apparaten] in post 8471 van de GN staat of valt met het antwoord op de vraag of de apparaten - naast gegevensverwerking - een eigen functie hebben. Zij meent dat dit het geval is. Het komt de A-G voor dat de [apparaten] de functie hebben van een apparaat als bedoeld in tariefpost 8521 van de GN.

Ten aanzien van tariefpost 8521 van de GN, merkt de A-G op dat de in deze post bedoelde producten niet alleen apparaten omvat die kunnen opnemen én weergeven, maar dat zowel apparaten die kunnen opnemen als apparaten die kunnen weergeven (als apparaten die beide kunnen) onder deze tariefpost vallen. Voor toepasbaarheid van de post is haars inziens niet vereist dat een apparaat zowel opneemt als weergeeft. Zij leidt dit af uit de jurisprudentie van het HvJ, andere taalversies en de van toepassing zijnde GS-toelichtingen. Aangezien het in de onderhavige gevallen vaststaat dat de [apparaten] de objectieve eigenschappen en kenmerken hebben van een toestel waarmee beelden kunnen worden weergegeven, hebben de toestellen haars inziens buiten twijfel een eigen functie, andere dan gegevensverwerking. Hieruit vloeit volgens de A-G voort dat de [apparaten] - op grond van aantekening 5E bij hoofdstuk 84 - niet onder tariefpost 8471 van de GN (kunnen) vallen. Aan toepassing van aantekening 3 op afdeling XVI komt de A-G - anders dan het Hof - niet toe. Het eerste middel faalt. Het tweede en vierde middel waarin wordt geklaagd over ’s Hofs oordeel omtrent de hoofdfunctie van de [apparaten] behoeven geen behandeling.

Vervolgens bespreekt de A-G de ITA. De ITA behoort tot de overeenkomsten die in het kader van de World Trade Organization (hierna: WTO) door de EU zijn ondertekend. Bij de ITA verbonden de overeenkomstsluitende partijen zich om de douanerechten en andere rechten en heffingen op informatietechnologieproducten tegen het jaar 2000 af te schaffen. Bij de bespreking van de toepasbaarheid van de ITA spelen volgens de A-G twee aspecten een rol: in de eerste plaats is het de vraag of marktdeelnemers als belanghebbenden rechtstreeks een beroep op de ITA kunnen doen, en in de tweede plaats rijst de vraag of de [apparaten] onder het bereik van de ITA vallen en daarom vrij van rechten moeten (kunnen) worden ingevoerd. Het is vaste rechtspraak van het HvJ dat een ‘gemeenschapshandeling’ alleen aan WTO-overeenkomsten - waaronder de ITA - wordt getoetst wanneer de EU uitvoering heeft willen geven aan een in het kader van de WTO aangegane bijzondere verplichting of indien de gemeenschapshandeling uitdrukkelijk naar specifieke bepalingen van WTO-overeenkomsten verwijst. Dat lijkt de A-G het geval waar het gaat om de in de ITA neergelegde afspraken omtrent het tot nihil terugbrengen van douanerechten op de onder de ITA vallende producten. Daarmee is volgens de A-G nog niet gezegd dat een particulier voor een rechterlijke instantie de ongeldigheid van een gemeenschapshandeling wegens strijdigheid met WTO-overeenkomsten kan inroepen. Een rechtstreeks beroep lijkt de A-G namelijk, gezien ook de rechtspraak van het HvJ, niet mogelijk. Dat neemt volgens haar echter niet weg dat het HvJ wel degelijk rekening houdt met WTO-overeenkomsten bij de uitlegging van Europees, afgeleid recht. Het lijkt de A-G dat de op verordeningen gebaseerde Europese regelgeving zoveel mogelijk conform de voorschriften van de ITA moet worden uitgelegd, ook waar het gaat om de onderhavige [apparaten]. Aangezien de [apparaten] volgens de A-G niet zijn in te delen in tariefpost 8471 van de GN betekent dat dat zij in ieder geval niet met (overeenkomstige toepassing van) bijlage A bij de ITA vrij van rechten zijn. Ook vallen de [apparaten] haars inziens niet onder bijlage B van de ITA. Gelet namelijk op de gedingstukken en hetgeen partijen hebben aangevoerd, acht de A-G het niet onbegrijpelijk, - en overigens verweven met vaststellingen van feitelijke aard -, dat het Hof en de Rechtbank hebben geoordeeld dat belanghebbenden niet aannemelijk hebben gemaakt dat de [apparaten] onder bijlage B van de ITA kunnen worden gebracht. Het derde middel en voor zover het daarop betrekking heeft, het vierde middel, falen.

A-G Van Hilten adviseert de beroepen in cassatie van belanghebbenden ongegrond te verklaren.