Aflevering 4

De deelnemingsvrijstelling is in onze vennootschapsbelasting een onmisbare regeling van fiscaal concernrecht. Zonder de deelnemingsvrijstelling zou concernvorming alleen met fiscale ‘boete’ mogelijk zijn. Het bestaan van de deelnemingsvrijstelling als zodanig is dan ook al meer dan een eeuw onomstreden. Dat geldt niet voor de uitwerking van de regeling in al haar details. Op dat punt is de regeling in het verleden al diverse malen aangepast aan de hernieuwde inzichten van de wetgever. Ook nu vond de regering het weer tijd worden om de deelnemingsvrijstelling aan de nieuwste inzichten aan te passen. Daartoe is met de inwerkingtreding (voor boekjaren beginnend op of na 1 januari 2007) van de Wet ‘Werken aan winst’1 een aantal wijzigingen aangebracht. Deze wijzigingen in de regeling van de deelnemingsvrijstelling zullen in deze bijdrage centraal staan.

Een opmerkelijk onderdeel van de Wet ‘Werken aan winst’ is de invoering van een octrooibox en een rentebox. Dit hangt nauw samen met het gegeven dat art. 15b Wet VPB 1969, ingevoerd in 1997, is afgeschaft. Art. 15b Wet VPB 1969 (oud) bevatte een begunstigend regime voor groepsfinancieringen. Maar ook de exploitatie van immateriële activa zoals octrooien, patenten of knowhow in andere vorm, kon onderdeel zijn van de faciliteit, voor zover de exploitatie binnen het concern plaatsvond. Deze regeling was geen lang leven beschoren. De Europese Commissie heeft deze regeling gekwalificeerd als verboden staatssteun (februari 2003). De regeling is met terugwerkende kracht tot 11 juli 2001 afgeschaft. Er geldt nog overgangsrecht voor vóór die datum afgegeven beschikkingen tot uiterlijk 2010.In dit licht is het begrijpelijk dat als gevolg van de Wet ‘Werken aan winst’ een octrooibox voor het exploiteren van octrooien (binnen én buiten het concern) vanaf 1 januari 2007 wordt ingevoerd. Het staat nog niet vast of de rentebox voor groepsfinancieringen er zal komen.

In het kader van ‘Werken aan winst’ zijn verschillende grondslagverbredende maatregelen voorgesteld. De meeste wringen enigszins met het toch weldoordachte kader dat goed koopmansgebruik ons biedt. Onder die omstandigheden hadden we hoge verwachtingen van de kritische wijze waarop de Eerste Kamer dit wetsvoorstel tegemoet zou treden. Ten onrechte, naar is gebleken.

Een niet-onbelangrijk deel van de Wet ‘Werken aan winst’1 bestaat uit de stroomlijning van anti-misbruikbepalingen in de Wet VPB 1969. In dit kader zijn aanpassingen doorgevoerd van de regelingen voor hybride leningen, winstdrainage en thin capitalization. Voorts is de aftrektemporisering van art. 13a Wet VPB 1969 voor kosten en negatieve voordelen ter zake van niet-onderworpen belangen en passieve financieringsdochters vervallen. Daarnaast is een nieuwe aftrekbeperking ingevoerd: aandelen en optierechten op aandelen die bij wijze van beloning toevallen aan werknemers en crediteuren komen niet meer in aftrek op de winst. De hiervoor genoemde veranderingen worden hierna besproken.