Hof van Justitie EU 16-12-1993 ECLI:EU:C:1993:945

De eerste twee vragen

9 Met zijn eerste twee vragen wenst de nationale rechter in wezen te vernemen, of hoger leidinggevend personeel van de werkingssfeer van richtlijn 80/987 kan worden uitgesloten, ofschoon het niet wordt genoemd in punt I van de bijlage bij die richtlijn.

10 Richtlijn 80/987 is ingevolge artikel 1, lid 1, van toepassing op uit arbeidsovereenkomsten of arbeidsverhoudingen voortvloeiende aanspraken van werknemers tegenover werkgevers die in staat van insolventie verkeren. Op grond van artikel 1, lid 2, kunnen de Lid-Staten evenwel „de aanspraken van bepaalde categorieën werknemers van de werkingssfeer van de[ze] richtlijn uitsluiten op grond van de bijzondere aard van de arbeidsovereenkomst of arbeidsverhouding van de werknemers of op grond van het bestaan van andere waarborgen die de werknemers een zelfde mate van bescherming bieden als deze richtlijn”. De lijst van de uitgesloten categorieën van werknemers is opgenomen in punt I van de bijlage bij de richtlijn.

11 Volgens artikel 2, lid 2, van de richtlijn wordt de inhoud van het begrip werknemer bepaald door het nationale recht.

12 Hieruit volgt, dat richtlijn 80/987 van toepassing is op alle categorieën van werknemers die in het nationale recht van een Lid-Staat als zodanig worden gedefinieerd, met uitzondering van die welke in haar bijlage worden genoemd.

13 Het Koninkrijk Spanje heeft gebruik gemaakt van de door artikel 1, lid 2, van de richtlijn geboden mogelijkheid en verzocht om door natuurlijke personen tewerkgesteld huispersoneel van de werkingssfeer van de richtlijn uit te sluiten. Die uitsluiting staat vermeld in punt I van de bijlage bij richtlijn 80/987, zoals deze naar aanleiding van de toetreding van Spanje is gewijzigd bij richtlijn 87/164/EEG van 2 maart 1987. Het Koninkrijk Spanje heeft echter niet gevraagd, hoger leidinggevend personeel in punt I van de bijlage te vermelden.

14 Mitsdien moet op de eerste twee vragen worden geantwoord, dat hoger leidinggevend personeel niet kan worden uitgesloten van de werkingssfeer van richtlijn 80/987/EEG van de Raad van 20 oktober 1980 betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der Lid-Staten inzake de bescherming van de werknemers bij insolventie van de werkgever, zoals gewijzigd bij richtlijn 87/164/EEG van de Raad van 2 maart 1987, wanneer dit personeel naar nationaal recht de hoedanigheid van werknemer heeft en het niet wordt genoemd in punt I van de bijlage bij de richtlijn.

De derde vraag

15 Met zijn derde vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen, of hoger leidinggevend personeel krachtens richtlijn 80/987 het recht heeft om betaling van onvervulde loonaanspraken te vorderen van het waarborgfonds dat door het nationale recht is ingesteld voor andere categorieën van werknemers, en zo niet, of dit personeel het recht heeft de betrokken Lid-Staat aan te spreken tot vergoeding van de schade die is geleden als gevolg van het feit dat de richtlijn te zijnen aanzien niet is uitgevoerd.

16 In de eerste plaats zij erop gewezen, dat het Koninkrijk Spanje geen ander waarborgfonds dan het Fondo de Garantía Salarial in het leven heeft geroepen.

17 In de tweede plaats moet in herinnering worden gebracht, dat het Hof in het arrest van 19 november 1991 (gevoegde zaken C-6/90 en C-9/90, Francovich e. a., Jurispr. 1991, blz. I-5337) heeft opgemerkt (r. o. 25), dat de Lid-Staten ingevolge artikel 5 van richtlijn 80/987 over een ruime beoordelingsmarge beschikken met betrekking tot de organisatie, de werking en de financiering van de waarborgfondsen. Het concludeerde (r. o. 26), dat de bepalingen van de richtlijn weliswaar voldoende nauwkeurig en onvoorwaardelijk zijn waar het de bepaling van de voor de garantie in aanmerking komende kring van personen en de inhoud van die garantie betreft, doch dat zulks nog niet betekent dat particulieren zich voor de nationale rechter tegenover de staat op die bepalingen kunnen beroepen.

18 Wat meer in het bijzonder het door de nationale rechter opgeworpen probleem betreft, moet worden beklemtoond dat richtlijn 80/987 de Lid-Staten niet de verplichting oplegt, één waarborgfonds voor alle categorieën van werknemers in te stellen en dus hoger leidinggevend personeel te laten vallen onder hetzelfde waarborgfonds als voor andere categorieën van werknemers is aangewezen. Artikel 3, lid 1, laat het immers aan de Lid-Staten over om de nodige maatregelen te treffen opdat waarborgfondsen de onvervulde aanspraken van de werknemers honoreren.

19 Uit de aldus aan de Lid-Staten gelaten beoordelingsmarge moet worden afgeleid, dat hoger leidinggevend personeel niet met een beroep op de richtlijn betaling van onvervulde loonaanspraken kan vorderen van het waarborgfonds dat is ingesteld voor andere categorieën van werknemers.

20 In de derde plaats zij eraan herinnerd, dat elke nationale rechter bij de uitlegging en toepassing van het nationale recht ervan moet uitgaan, dat de staat de bedoeling heeft gehad ten volle uitvoering te geven aan de uit de betrokken richtlijn voortvloeiende verplichtingen. Zoals het Hof overwoog in zijn arrest van 13 november 1990 (zaak C-106/89, Marleasing, Jurispr. 1990, blz. I-4135, r. o. 8), moet bij de toepassing van het nationale recht, ongeacht of het daarbij gaat om bepalingen die dateren van eerdere of latere datum dan de richtlijn, de nationale rechter dit zoveel mogelijk uitleggen in het licht van de bewoordingen en het doel van de richtlijn, teneinde het hiermee beoogde resultaat te bereiken en aldus aan artikel 189, derde alinea, EEG-Verdrag te voldoen.

21 Het beginsel van de richtlijnconforme uitlegging dient in het bijzonder door de nationale rechter te worden toegepast wanneer een Lid-Staat, zoals in casu, heeft geoordeeld, dat de van vóór de betrokken richtlijn daterende bepalingen van zijn nationale recht voldeden aan de vereisten van die richtlijn.

22 Uit de verwijzingsbeschikking lijkt te volgen, dat de nationale bepalingen niet in overeenstemming met richtlijn 80/987 kunnen worden uitgelegd en hoger leidinggevend personeel dus niet de in die richtlijn voorziene waarborgen kunnen bieden. Indien zulks het geval is, vloeit uit het arrest Francovich e. a. (reeds aangehaald) voort, dat de betrokken Lid-Staat gehouden is de schade te vergoeden die hoger leidinggevend personeel heeft geleden als gevolg van het feit dat de richtlijn te zijnen aanzien niet is uitgevoerd.

23 Mitsdien moet op de derde vraag worden geantwoord, dat a) hoger leidinggevend personeel niet krachtens richtlijn 80/987 het recht heeft om betaling van onvervulde loonaanspraken te vorderen van het waarborgfonds dat door het nationale recht is ingesteld voor andere categorieën van werknemers, en dat b) ingeval het nationale recht, ook wanneer dit in het licht van genoemde richtlijn wordt uitgelegd, hoger leidinggevend personeel niet de waarborgen kan bieden die de richtlijn voorziet, dit personeel het recht heeft de betrokken Lid-Staat aan te spreken tot vergoeding van de schade die is geleden als gevolg van het feit dat de richtlijn te zijnen aanzien niet is uitgevoerd.

Kosten

24 De kosten door de Commissie van de Europese Gemeenschappen wegens indiening van haar opmerkingen bij het Hof gemaakt, kunnen niet voor vergoeding in aanmerking komen. Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen.