Gerechtshof Amsterdam, 09-03-2021, ECLI:NL:GHAMS:2021:965, 20/00343 en 20/00344

Tussen partijen is in geschil of de utb’s terecht aan belanghebbende zijn uitgereikt.

4. Overwegingen van de rechtbank

22. Op grond van artikel 366, tweede lid, van de UCDW heeft de aangever de mogelijkheid om door middel van alternatieve bewijsmiddelen aan te tonen dat de regeling communautair douanevervoer als beëindigd moet worden beschouwd. De wijze waarop hij dat doet, staat hem blijkens dit artikel niet vrij omdat alleen de in deze bepaling omschreven bewijsstukken kunnen worden aanvaard. Dit houdt in dat ten minste één van de door eiseres overgelegde bewijsstukken dient te voldoen aan de vereisten van artikel 366, tweede lid, van de UCDW om aan te tonen dat de regeling communautair douanevervoer is beëindigd. Gelet daarop heeft verweerder, anders dan eiseres stelt, niet een te enge interpretatie van artikel 366, tweede lid, onder a, van de UCDW gehanteerd door alle door eiseres ingebrachte stukken afzonderlijk te beoordelen.

23. De rechtbank is van oordeel dat verweerder zich terecht op het standpunt stelt dat eiseres geen bewijsmiddelen heeft overgelegd die voldoen aan de eisen van artikel 366, tweede lid, van de UCDW en overweegt daarover het volgende.

Eiseres heeft in beroep exemplaren van de twee onder punt 5 genoemde Russische invoeraangiftes overgelegd. Ter zitting heeft eiseres meegedeeld dat deze aangiftes uitdraaien betreffen uit het geautomatiseerde douanesysteem van Rusland en zijn voorzien van stempels van de Russische Douane. Dit zou volgen uit het feit dat de teksten en het wapen van de stempels overeenkomen met het wapen van de Russische Douane zoals is opgenomen en afgebeeld op de officiële webpagina van de Russische Douane op internet. Eiseres stelt dat het laten voorzien van stempels echter formeel niet nodig is omdat deze aangiftes op zichzelf al zijn te beschouwen als originele douanedocumenten als bedoeld in artikel 366, tweede lid, onder a, van de UCDW. De Russische Douane maakt immers gebruik van geautomatiseerde systemen waardoor geen papieren aangiftes meer worden ingediend. Vanuit de software van de indiener van de betreffende aangiftes voor het vrije verkeer kunnen uitdraaien worden gemaakt ten behoeve van bijvoorbeeld de bewaarplicht. In Rusland worden in beginsel geen afdrukken van stempels door de Russische Douane op dergelijke “zelfgemaakte” prints gezet. Dit Russische beleid komt overeen met het huidige beleid van de Nederlandse Douane zelf, zoals is opgenomen in haar brief van 9 november 2018 en het Handboek Douane.

De rechtbank is met verweerder van oordeel dat visering door de Russische Douane van de in beroep overgelegde aangiftes noodzakelijk is om te voldoen aan het vereiste van artikel 366, tweede lid, onder a, van de UCDW. Uit het derde lid van artikel 366 van de UCDW volgt immers dat originele documenten kunnen worden vervangen door kopieën mits zij zijn geviseerd. Naar het oordeel van de rechtbank is een print uit een geautomatiseerd systeem aan te merken als een kopie, die moet worden geviseerd om te kunnen dienen als bewijsstuk in de zin van artikel 366 van de UCDW. Het enkele feit dat Rusland werkt met digitale aangiftes, maakt nog niet dat uitdraaien uit een Russische systeem als originelen kunnen worden aangemerkt.

Ter zitting is niet komen vast te staan of deze Russische aangiftes originele documenten zijn. Er zijn weliswaar stempels op aangebracht, maar niet gebleken is dat dit originele stempels zijn van de Russische Douane. Ter zitting heeft verweerder aangeboden om deze stempels te (laten) onderzoeken, maar eiseres heeft uitdrukkelijk meegedeeld daar geen behoefte aan te hebben. Gelet daarop staat niet vast dat de overgelegde aangiftes douanedocumenten zijn die geviseerd zijn door de Russische Douane, dan wel kopieën betreffen die voor conform zijn gewaarmerkt door de Russische Douane. Naar het oordeel van de rechtbank ligt dit in de risicosfeer van eiseres. De aangiftes voldoen daarom niet aan het vereiste van artikel 366, tweede lid, onder a, dan wel het derde lid van de UCDW.

25. Tussen partijen is niet in geschil dat de in bezwaar overgelegde exemplaren van de Russische invoeraangiftes met nummers [nummer] en [nummer] kopieën betreffen waarop geen stempels zijn aangebracht van de Russische Douane, zodat ook de in bezwaar overgelegde Russische aangiftes niet voldoen aan artikel 366 van de UCDW.

26. Voorts heeft eiseres CMR-vrachtbrieven overgelegd met nummers [nummer] tot en met [nummer] . Tussen partijen is niet in geschil dat van de CMR-vrachtbrief met nummer [nummer] weliswaar een origineel exemplaar is overgelegd maar dat dit stuk geen betrekking heeft op de onderhavige zaken. Deze vrachtbrief kan daarom niet als bewijsmiddel dienen. Voor de overige CMR-vrachtbrieven heeft verweerder in zijn brieven van 21 juli 2017 meegedeeld dat deze stukken niet zijn voorzien van douane-stempelafdrukken maar van firma-stempelafdrukken. Ter zitting heeft verweerder verduidelijkt dat op deze stukken gekopieerde stempels staan en originele stempels. De originele stempels betreffen geen douanestempels. Volgens verweerder is deze conclusie getrokken naar aanleiding van onderzoek door middel van vergelijkingsmateriaal uit een catalogus. Hoewel hiervan geen proces-verbaal is opgemaakt door de Douane, ziet de rechtbank geen aanleiding om aan de verklaring van verweerder te twijfelen. Eiseres heeft hiertegen in beroep geen argumenten ingebracht. Gelet op het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat de CMR-vrachtbrieven niet voldoen aan de vereisten van artikel 366, derde lid, van de UCDW, omdat de documenten niet door de Russische autoriteiten zijn gewaarmerkt.

27. De rechtbank is van oordeel dat eiseres ook met de overige ingebrachte stukken niet heeft voldaan aan artikel 366 van de UCDW nu niet aannemelijk is gemaakt dat daarop stempelafdrukken staan vermeld van de Russische Douane of andere Russische autoriteiten. Zoals onder punt 6 is weergegeven, heeft verweerder onderzoek laten doen door de Russische autoriteiten naar een stempelafdruk op een verklaring. De uitkomst van het onderzoek was dat de stempelafdruk geen douanestempel betrof. Hiertegen heeft eiseres geen nadere argumenten ingebracht. Ten aanzien van de bij het beroepschrift overgelegde verklaringen is evenmin aannemelijk gemaakt dat de daarop vermelde stempels afkomstig zijn van de Russische Douane of andere bevoegde autoriteiten.

Eiseres stelt voorts dat in Zwitserland goederen zijn bijgeladen, bestemd voor dezelfde geadresseerde in Rusland. Het hiervoor opgestelde T1-document is door de Zwitserse Douane als gezuiverd aangemerkt op basis van dezelfde bewijsmiddelen die in deze kwestie aan de Nederlandse Douane zijn overgelegd.

De rechtbank is van oordeel dat dit standpunt niet kan slagen. De zuivering van de onderhavige aangiftes dient immers op haar eigen merites te worden beoordeeld.

Eiseres voert ten slotte aan dat, nu duidelijk blijkt dat de onderhavige goederen in het economische circuit in Rusland zijn terechtgekomen en daar zijn verbruikt, daardoor analoog aan het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 10 juli 2019 in de zaak Federal Express Corporation Deutsche Niederlassung tegen Hauptzollamt Frankfurt Am Main, zaak C-26/18 (het FedEx-arrest) geen omzetbelasting voor onderhavige goederen in Nederland verschuldigd is.

De rechtbank is van oordeel dat dit standpunt reeds niet kan slagen nu niet is komen vast te staan dat de onderhavige goederen in het economische verkeer in Rusland terecht zijn gekomen. De feiten en omstandigheden als bekend uit het FedEx-arrest zijn niet vergelijkbaar met de feiten en omstandigheden in de zaken van eiseres.

30. Nu voor beide T1-aangiften niet is aangetoond dat de goederen zijn aangebracht bij het douanekantoor van bestemming en bovendien niet bekend is waar zich de eerste onregelmatigheid heeft voorgedaan die moet worden aangemerkt als de onttrekking in de zin van artikel 203 van het CDW, is de douaneschuld op grond van artikel 215 van het CDW, in Nederland ontstaan. Dit geldt ook voor de belastingschuld voor de omzetbelasting (zie ook Hof van Justitie, C-371/99, Liberexim, r.o. 44).

31. Gelet op het vorenoverwogene dienen de beroepen ongegrond te worden verklaard.

32. Eiseres heeft verzocht om een schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn waarbinnen de zaken moeten worden behandeld.

33. Volgens vaste jurisprudentie van de Hoge Raad (zie Hoge Raad 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252) kan in belastingzaken aanspraak bestaan op schadevergoeding met overeenkomstige toepassing van artikel 8:73 (oud) van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), indien het belastinggeschil niet binnen een redelijke termijn wordt beslecht. De redelijke termijn is overschreden als na indiening van het bezwaar meer dan twee jaren zijn verstreken voordat op dat bezwaar en, indien vervolgens beroep is ingesteld, op dat beroep is beslist. Er kunnen zich bijzondere omstandigheden voordoen die aanleiding geven tot verkorting of verlenging van die termijnen. Als de bezwaar- en beroepsfase samen te lang hebben geduurd, vindt de toerekening als volgt plaats. De bezwaarfase heeft onredelijk lang geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt. Als uitgangspunt voor de hoogte van de schadevergoeding hanteert de Hoge Raad een tarief van € 500,- per half jaar dat de redelijke termijn is overschreden, waarbij het totaal van de overschrijding naar boven wordt afgerond.

34. Op grond van voornoemd arrest vangt de redelijke termijn aan met het indienen van de bezwaarschriften. De redelijke termijn is aangevangen op 9 mei 2016 en eindigt met de datum van de uitspraak van de rechtbank (9 april 2020). Er is een tijdsverloop van afgerond 48 maanden. De redelijke termijn is derhalve in beginsel met 24 maanden overschreden. De rechtbank is van oordeel dat sprake is van bijzondere omstandigheden die verlenging van de redelijke termijn rechtvaardigen. Immers, in de brief van 21 juli 2016 heeft verweerder eiseres verzocht om het bezwaarschrift op te schorten voor een jaar in verband met onderzoek dat verweerder laat instellen door de Russische autoriteiten naar een stempel op de verklaring als onder 19 vermeld. Eiseres heeft daarmee ingestemd. Eiseres heeft op 21 juli 2017 het bezwaar gemotiveerd en tot 19 september 2017 uitstel gekregen om nadere stukken in te dienen. De bezwaartermijn is daarmee op 19 september 2017 weer aangevangen. De redelijke termijn dient daarom te worden verlengd met 14 maanden.

De redelijke termijn is derhalve met 10 maanden overschreden. Daarmee correspondeert een vergoeding van de immateriële schade van € 1.000,-. Nu de uitspraak op bezwaar dateert van 14 november 2017 heeft de bezwaarperiode geduurd van 9 mei 2016 tot 21 juli 2016 en van 19 september 2017 tot 14 november 2017. De bezwaarfase heeft daarmee niet langer dan een half jaar en daarmee niet onredelijk lang geduurd. De overschrijding van 10 maanden dient daarom geheel te worden toegerekend aan de Staat (de Minister van Justitie en Veiligheid). Er is weliswaar sprake van twee zaken, maar omdat deze in hoofdzaak betrekking hebben op hetzelfde onderwerp, en sprake is geweest van een gezamenlijke behandeling, wordt éénmaal het tarief van € 1.000,- toegekend. De Staat (de Minister van Justitie en Veiligheid), zal daarom worden veroordeeld tot betaling van € 1.000,-.

35. Nu de rechtbank een immateriële schadevergoeding aan eiseres heeft toegekend vanwege overschrijding van de redelijke termijn, is er aanleiding de Staat op de voet van artikel 8:75 van de Awb en het bepaalde in rechtsoverweging 3.14.2 van het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252, te veroordelen in de proceskosten van eiseres. De rechtbank merkt de onderhavige zaken aan als samenhangende zaken in de zin van artikel 3, tweede lid, van het Besluit proceskosten bestuursrecht (het Besluit). De kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 525,- (1 punt voor het indienen van een beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van € 525,- en een factor 0,5 voor het gewicht van de zaak nu de Staat slechts wordt veroordeeld in de proceskosten van eiseres omdat aan haar een vergoeding voor immateriële schade wordt toegekend (vgl. Hoge Raad 20 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:660) en een factor 1 voor minder dan vier samenhangende zaken). Voor een vergoeding van de in bezwaar gemaakte proceskosten bestaat geen aanleiding aangezien de uitspraken op bezwaar volledig in stand zijn gebleven (idem Hoge Raad 20 maart 2015).

36. De rechtbank ziet voorts aanleiding de Staat op te dragen het door eiseres betaalde griffierecht van € 333,- te vergoeden.”