Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 05-03-2020, ECLI:NL:GHSHE:2020:840, 19/00579 t/m 19/00588-GHK, uitgezonderd 19/00586-GHK (T)

De geheimhoudingskamer stelt voorop dat de inspecteur op grond van artikel 8:42, eerste lid, van de Awb is gehouden de op de zaak betrekking hebbende stukken aan het hof te zenden. Artikel 8:42, eerste lid, van de Awb ertoe strekt dat de gegevens die van belang zijn voor de beoordeling van het in beroep bestreden besluit van de inspecteur aan de rechter - en de wederpartij - beschikbaar worden gesteld. De in die bepaling neergelegde verplichting heeft ten doel te waarborgen dat een geschil over een door de inspecteur genomen besluit wordt beslecht op basis van alle relevante feitelijke gegevens die aan de inspecteur ter beschikking staan, zodat de belanghebbende zich daarover kan uitlaten en de rechter daarmee bij zijn beoordeling rekening kan houden.²Uit de arresten van de Hoge Raad van 25 april 2008,³ van 15 november 2013,⁴ van 10 april 2015 ⁵ en 4 mei 2018,⁶ volgt dat dit stukken zijn die in belanghebbendes zaak van enig belang kunnen zijn geweest voor de besluitvorming door de inspecteur of die van enig belang kunnen zijn voor de besluitvorming door de belastingrechter. Anders gezegd, tot de op grond van artikel 8:42, lid 1, van de Awb over te leggen stukken behoren alle stukken die de inspecteur ter raadpleging ter beschikking staan of hebben gestaan en die van belang kunnen zijn voor de beslechting van de (nog) bestaande geschilpunten.

De omstandigheid dat een stuk behoort tot de op de zaak betrekking hebbende stukken, brengt in beginsel met zich dat dit stuk in zijn geheel en ongeschoond dient te worden overgelegd.⁷ Het bepaalde in artikel 8:29 van de Awb biedt evenwel aan partijen, als daarvoor gewichtige redenen zijn, de mogelijkheid het overleggen van stukken te weigeren (geheimhouding) of het hof mee te delen dat uitsluitend de kamer van het hof, die in de hoofdzaak zal beslissen, kennis zal mogen nemen van deze stukken (beperkte kennisneming). Ook biedt het bepaalde in artikel 8:29 van de Awb aan partijen, als daarvoor gewichtige redenen zijn, de mogelijkheid stukken niet volledig (maar met onleesbaar gemaakte delen) aan de andere partij en aan de kamer van het hof, die in de hoofdzaak zal beslissen, te overleggen.

Het verschil tussen het honoreren van een verzoek om geheimhouding en het honoreren van een verzoek om beperking van kennisneming is als volgt:

a. Geheimhouding: de (delen van de) stukken mogen door de inspecteur worden onthouden aan de rechter die in de hoofdzaak beslist en aan de wederpartij. Zowel de rechter die in de hoofdzaak beslist als de wederpartij nemen geen kennis van deze (delen van) stukken en deze blijven bij de beslissing van de hoofdzaak geheel buiten beschouwing. Dit betekent dat de weigering als bedoeld in artikel 8:29, eerste lid, van de Awb door de inspecteur om (delen van de) stukken aan zowel de rechter die in de hoofdzaak beslist als de wederpartij over te leggen, is gerechtvaardigd.

b. Beperking kennisneming: de (delen van de) stukken komen wel ter beschikking van de rechter die in de hoofdzaak beslist, maar de wederpartij kan geen kennis nemen van deze (delen van) stukken (beperkte kennisneming).

In art. 8:29, vijfde lid, van de Awb is bepaald, dat variant b alleen is toegestaan met toestemming van de betreffende belanghebbende.⁸

Aangezien uit de fax van belanghebbende van 21 november 2019 is af te leiden dat hij deze toestemming niet wil verlenen, heeft de geheimhoudingskamer, mede uit het oogpunt van een doelmatige procesgang, het verzoek van de inspecteur opgevat als een verzoek om toepassing van variant a (geheimhouding).

Beslissend bij de vraag of de inspecteur zich terecht op deze geheimhouding beroept is niet of op de zaak betrekking hebbende stukken of onleesbaar gemaakte delen daarvan en/of bekendmaking van de identiteit van personen, voor de verdediging van belanghebbendes standpunt noodzakelijk of essentieel zijn en ook niet of kennisneming door belanghebbende voor de verdediging van zijn standpunt van belang zou kunnen zijn.⁹ Slechts indien de door de inspecteur voor geheimhouding aangevoerde redenen aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van belanghebbende bij onbeperkte kennisneming van (delen van) de op de zaak betrekking hebbende stukken - dat houdt in: het belang van belanghebbende bij kennisneming van alle op de zaak betrekking hebbende stukken in ongeschoonde vorm - is sprake van gewichtige redenen die geheimhouding rechtvaardigen.

De geheimhoudingskamer wijst er nog op dat indien de belangenafweging ertoe leidt dat bepaalde gegevens voor belanghebbende geheim dienen te blijven, hieruit voortvloeiende problemen voor belanghebbende in de door de belastingrechter (in de hoofdzaak) toegepaste procedure moeten worden gecompenseerd. Dit kan bijvoorbeeld en onder omstandigheden tot uitdrukking komen in de bewijslastverdeling.

De onder 3.6 genoemde belangenafweging moet plaats vinden in de concrete aan de geheimhoudingskamer voorgelegde zaak en na kennisneming door de geheimhoudingskamer, die de afweging moet maken, van het gehele dossier.

De geheimhoudingskamer stelt voorop, dat als uitgangspunt geldt dat de beoordeling van de vraag of stukken op de zaak betrekking hebben als bedoeld in artikel 8:42 van de Awb, moet plaatsvinden aan de hand van de ongeschoonde stukken. Immers, als door de belastingrechter geen kennis wordt genomen van de inhoud van de ongeschoonde stukken weet hij niet wat daarin staat en kan hij - in de regel - ook niet beoordelen of de stukken op de zaak betrekking hebben.¹⁰

In de rechtbank-uitspraak is over de kentekengegevens als volgt overwogen (r.o. 2.7 en 2.8):

De inspecteur heeft zijn standpunt dat de kentekengegevens geen op de zaak betrekking hebbende stukken zijn in hoger beroep gehandhaafd. De inspecteur heeft ter onderbouwing gewezen op recente uitspraken van rechtbank Noord-Holland ¹¹ en rechtbank Gelderland.¹²

Samengevat neemt de inspecteur de volgende stellingen in:

- belanghebbende heeft onvoldoende gemotiveerd gesteld dat de kentekengegevens stukken zijn die van enig belang kunnen zijn geweest voor de besluitvorming door de inspecteur dan wel die van enig belang kunnen zijn voor de besluitvorming door de belastingrechter;

- de bewijslastverdeling brengt met zich dat belanghebbende de informatie moet verstrekken die leidt tot de conclusie dat er te veel is geheven;¹³

- belanghebbende heeft zelf de beschikking over de gegevens rondom de registratie in het kentekenregister. Belanghebbende importeert auto’s en verkoopt deze door. Hij is daarom bekend met het moment van verkoop van de auto’s en het registratiemoment zal normaliter vlak na deze verkoop liggen;

- de kentekengegevens bevinden zich niet in het dossier van de inspecteur en zijn aan hem ook niet bekend of beschikbaar op het moment dat de aangifte wordt verwerkt. De kentekengegevens worden beheerd en bijgehouden door de RDW ¹⁴ en de inspecteur hoeft ingevolge de geldende jurisprudentie geen stukken van derden te verstrekken die niet aan hem zijn verstrekt, ook al is hij bekend met het bestaan daarvan.¹⁵ De inspecteur kan in een voorkomend geval de gegevens bij de RDW opvragen. Echter deze gegevens heeft de inspecteur niet nodig voor de behandeling van de aangifte tot en met het fiscaal akkoord. De auto wordt aangegeven met het merk, type en VIN-nummer. Dit VIN-nummer wordt alleen geregistreerd ten behoeve van de aangifte. Het aangifte proces is namelijk

al afgehandeld als de auto uiteindelijk te naam wordt gesteld.

Belanghebbende meent dat de kentekengegevens wel op de zaak betrekking hebbende stukken zijn. Belanghebbende kan niet in alle gevallen de kentekengegevens achterhalen, terwijl deze wel van belang zijn om te controleren of niet te veel BPM is betaald (door het niet verlenen van leeftijdskorting).

Vast staat dat de inspecteur de mogelijkheid heeft om de kentekengegevens (het moment van registratie) te achterhalen aan de hand van bepaalde applicaties en dus kan beschikken over de kentekengegevens. Hij heeft deze (dan) ook in ongeschoonde vorm overgelegd aan de geheimhoudingskamer.

De geheimhoudingskamer is met de inspecteur en de Rechtbank van oordeel, dat als uitgangspunt geldt dat indien belanghebbende aanspraak wil maken op leeftijdskorting, het op de weg van belanghebbende ligt om daartoe de feiten te stellen en zo nodig te bewijzen.

Echter, in het kader van de gedwongen ‘eerst betalen, later registreren’-systematiek zijn na het doen van aangifte en het voldoen (betalen) van de aangegeven BPM zowel belanghebbende als de inspecteur onbekend met het moment van registratie. Belanghebbende dient bij zijn koper navraag te doen naar dit moment en de inspecteur dient voor dit moment zijn systemen te raadplegen.

Strikt genomen kan van belanghebbende, die stelt dat recht bestaat op leeftijdskorting, worden gevergd van die stelling bewijs te leveren. Als belanghebbende dit bewijs heeft geleverd zal de inspecteur evenwel in de regel verifiëren of de door belanghebbende verstrekte informatie klopt en daartoe zijn systemen raadplegen. Deze door de inspecteur uit de systematische gegevensverzameling te verkrijgen informatie heeft betrekking op de beslechting door de belastingrechter van het tussen partijen bestaande geschilpunt inzake de leeftijdskorting en is daarmee een op de zaak betrekking hebbend stuk. De Hoge Raad heeft immers bij eerder genoemd arrest van 4 mei 2018 beslist dat ook gegevens die worden opgeslagen, bewerkt, verwerkt of beheerd in systematische gegevensverzamelingen, op de zaak betrekking hebbende stukken kunnen zijn voor zover zij van belang en raadpleegbaar zijn met het oog op de aan de orde zijnde zaak. Of de inspecteur de betreffende gegevens heeft gebruikt en in zijn dossier had is niet relevant.

In wezen komt het standpunt van de inspecteur erop neer, dat hij dit op de zaak betrekking hebbend stuk pas wil en moet overleggen aan de belastingrechter en belanghebbende als belanghebbende heeft voldaan aan zijn stelplicht en bewijslast. De geheimhoudingskamer wijst dit standpunt af. Gelet op het voorgaande en gelet op het feit dat de stukken van belang kunnen zijn voor de beslechting van de geschilpunten in de onderhavige zaken, is de geheimhoudingskamer met de rechtbank van oordeel dat de kentekengegevens op de zaak betrekking hebbende stukken zijn die de inspecteur - in beginsel - moet overleggen. Uit art. 8:42 van de Awb vloeit het recht van belanghebbende voort op kennisneming van de op de zaak betrekking hebbende stukken, in beginsel in ongeschoonde vorm.

De inspecteur heeft als gewichtige redenen voor het geheimhouden van de kentekengegevens aangevoerd dat de persoonlijke levenssfeer van natuurlijke personen en rechtspersonen dient te worden beschermd. In de stukken met de kentekengegevens staan namelijk niet alleen de gegevens van de auto’s, maar ook de gegevens van de persoon of het bedrijf op wiens naam de auto staat geregistreerd en het fiscaalnummer. Deze gegevens zijn privacygevoelig en verstrekking aan derden levert strijd op met de AVG ¹⁶, aldus de inspecteur.

In het kader van het voorgaande verwijst de geheimhoudingskamer naar dat wat zij heeft overwogen in haar tussenuitspraken van 26 juni 2014 ¹⁷ en 7 januari 2016.¹⁸ Op de persoonlijke levenssfeer van deze natuurlijke personen zal inbreuk worden gemaakt als de stukken met de kenteken- en persoonlijke gegevens aan belanghebbende worden geopenbaard. Dit doet er echter niet aan af dat, bij de belangenafweging in het kader van artikel 8:29 van de Awb, deze inbreuk gerechtvaardigd kan zijn. Dit is het geval als het belang van de inspecteur bij bescherming van de persoonlijke levenssfeer niet aanzienlijk zwaarder weegt dan het belang van belanghebbende om over de stukken te kunnen beschikken.

Naar de geheimhoudingskamer begrijpt is de inspecteur van mening, dat het belang bij bescherming van de gegevens van de natuurlijke personen en rechtspersonen aanzienlijk zwaarder weegt dan het belang dat belanghebbende heeft, namelijk het zoveel mogelijk kennis kunnen nemen van de ongeschoonde stukken.

Belanghebbende heeft in reactie op het verzoek om geheimhouding toegelicht dat de inspecteur slechts de bij de voertuigen behorende kentekens hoeft te overleggen. Met die kentekens kan belanghebbende simpel, op basis van openbare gegevens, vaststellen wanneer de tenaamstelling van het geïmporteerde, gebruikte voertuig heeft plaatsgevonden.

Gelet op het voorgaande, waaruit blijkt dat belanghebbende geen belang hecht aan het ontvangen van de persoons- en bedrijfsgegevens en de fiscaalnummers, zoals genoemd in 3.19, wegen de door de inspecteur voor geheimhouding aangevoerde redenen aanzienlijk zwaarder dan het belang van belanghebbende bij kennisneming van de persoonsgegevens en de fiscaalnummers. Voor deze gegevens en nummers wijst de geheimhoudingskamer het verzoek om geheimhouding dan ook toe.

Voor de door belanghebbende gevraagde kentekens, is de geheimhoudingskamer van oordeel dat de door de inspecteur voor geheimhouding aangevoerde redenen niet aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van belanghebbende bij kennisneming hiervan. Hiertoe overweegt de geheimhoudingskamer dat de kentekengegevens minder privacygevoelig zijn dan persoons- en bedrijfsgegevens en dat de kentekens van belang zijn voor belanghebbende om te controleren of al dan niet te veel BPM is betaald. De stelling van de inspecteur dat belanghebbende zelf ook aan de kentekengegevens kan komen, doet niet af aan het uit art. 8:42 van de Awb voortvloeiende recht van belanghebbende op kennisneming van de op de zaak betrekking hebbende stukken in (deels) ongeschoonde vorm en zich aan de hand van die (deels) ongeschoonde stukken te verdedigen.¹⁹

De onderhavige beslissing brengt voor de inspecteur de verplichting mee om de door hem aan de geheimhoudingskamer overgelegde stukken met de kentekengegevens in geschoonde vorm in te zenden, waarbij de inspecteur de persoons- en bedrijfsgegevens en fiscaalnummers in deze stukken mag schonen. De inspecteur wordt in de gelegenheid gesteld schriftelijk mee te delen welke consequenties hij aan deze beslissing van de geheimhoudingskamer verbindt.

Dit houdt in, dat de inspecteur de keuze moet maken de tussenuitspraak van de geheimhoudingskamer (geheel) na te leven of dat niet (geheel) te doen.

Het voorgaande leidt tot de volgende beslissing.