Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 25-03-2025, ECLI:NL:GHSHE:2025:818, 200.330.236_01

6.2.1.

Op 18 november 2018 is te [plaats] [erflaatster] (hierna: moeder) overleden. Zij was op dat moment 85 jaar oud.

6.2.2.

Moeder was in gemeenschap van goederen gehuwd met [persoon A] (hierna: vader). Hij is op 6 februari 2013 overleden.

6.2.3.

Uit hun huwelijk zijn vier dochters geboren: [appellante] , [geïntimeerde 2] , [geïntimeerde 4] en [geïntimeerde 3] .

6.2.4.

b. De regels van plaatsvervulling van het erfrecht bij versterf zijn hierbij van overeenkomstige toepassing.

a. Opeisbaarheid

Ik bepaal dat de vorderingen van mijn kinderen ten laste van mijn genoemde echtgenoot opeisbaar zijn, ingeval:

1. hij overlijdt;

(...)

d. Constatering verdeling

2. Géén beheer

Ik ontneem de executeurs het beheer over de goederen van mijn nalatenschap en zij zijn, met uitzondering van de kosten van lijkbezorging, ook niet bevoegd de schulden van de nalatenschap te voldoen.

3. Testamentaire last(en)

6. Einde taak

6.2.5.

Bij notariële akte van eveneens 11 juni 2008 heeft moeder [geïntimeerde 2] en [geïntimeerde 4] notarieel gevolmachtigd om bijzondere handelingen in haar naam te verrichten zoals onder meer het ontvangen van bedragen, openen van bankrekeningen en ondertekenen van belastingaangiften. In deze volmacht is ten aanzien van het verbod van Selbsteintritt (artikel 3:68 BW) niets bepaald.

6.2.6.

Op 23 november 2018 heeft voornoemde notaris [persoon B] een verklaring van executele-afwikkelingsbewind opgesteld. Volgens die verklaring heeft de oudste op haar kantoor werkzame kandidaat-notaris, [persoon C] , haar benoeming tot executeur-afwikkelingsbewindvoerder aanvaard en met ingang van de datum van de verklaring [de notaris] in haar plaats gesteld, die die benoeming/ indeplaatsstelling heeft geaccepteerd.

6.2.7.

Tot de nalatenschap van moeder behoorde onder meer de vroegere echtelijke woning van vader en moeder aan de [adres] te [plaats] (hierna: de woning).

6.2.8.

6.2.9.

De erven hebben de nalatenschap beneficiair aanvaard.

6.2.10.

Op 27 december 2018 heeft [de notaris] een e-mail aan de erven gestuurd over de stand van zaken met betrekking tot onder andere de woning. Ook daarin vraagt zij wat de wensen van de erven zijn ten aanzien van de woning. Ook geeft [de notaris] aan dat zij antwoord wil hebben uiterlijk 15 januari 2019. [appellante] heeft haar daarna op 15 januari 2019 een email gestuurd waarin zij onder meer schrijft dat zij interesse heeft in de woning, waarbij zij opmerkt “vooralsnog voldoet de WOZ waarde”.

6.2.11.

Bij e-mail van 31 januari 2019 heeft [de notaris] de erven geschreven dat er inmiddels een makelaar is geweest die aangegeven heeft de vraagprijs voor de verkoop van de woning te willen zetten op € 550.000,00, dat [appellante] heeft aangegeven dat zij de woning wil overnemen en dat [de notaris] graag voor 8 februari 2019 van haar hoort voor welk bedrag en welke datum van overdracht zij voorstelt. Deze termijn is later nog verlengd tot 25 februari 2019.

6.2.12.

[appellante] heeft geen bod gedaan.

6.2.13.

Bij brief van 26 februari 2019 wordt [de notaris] aangeschreven door [persoon D] , advocaat te [plaats] . Hij schrijft daarin dat [appellante] hem heeft benaderd met het verzoek haar belangen te behartigen en dat zij hem heeft medegedeeld dat [de notaris] door moeder via een indeplaatsstelling tot executeur en afwikkelingsbewindvoerder van haar nalatenschap is benoemd.

6.2.14.

Op 18 april 2019 heeft [de notaris] de woning verkocht aan [geïntimeerden 5+6] . voor een bedrag van € 565.000,00.

6.2.15.

Op 13 mei 2019 heeft [appellante] zich tot de kantonrechter in de rechtbank Oost-Brabant gewend met onder andere het verzoek [de notaris] als executeur en afwikkelingsbewindvoerder te ontslaan en haar vooruitlopend daarop te schorsen.

6.2.16.

6.2.17.

Op 18 juni 2019 heeft [de notaris] de woning geleverd aan [geïntimeerden 5+6] ..

6.2.18.

Bij eindbeschikking van 15 november 2019 heeft de kantonrechter de verzoeken van [appellante] afgewezen. [appellante] is daarvan in hoger beroep gekomen. Bij beschikking van 15 oktober 2020 heeft dit hof de beschikking van de kantonrechter bekrachtigd.

6.2.19.

6.2.20.

In de tussentijd had [appellante] een vordering ingesteld tegen de partner van [geïntimeerde 2] tot afgifte van een bureau, dat volgens haar toebehoorde aan de nalatenschap van moeder. De rechtbank Noord-Holland heeft die vordering bij vonnis van 23 december 2020 afgewezen.

6.2.21.

Verder had [appellante] bij de Kamer voor het notariaat een klacht ingediend tegen [de notaris] . Die klacht is bij beslissing van 11 augustus 2020 afgewezen. Het gerechtshof Amsterdam heeft vervolgens bij beslissing van de notaris- en gerechtsdeurwaarderskamer van 6 april 2021 het daartegen ingestelde beroep van [appellante] afgewezen.

6.2.22.

[appellante] heeft daarnaast een klacht ingediend tegen de advocaat van [geïntimeerde 2] , [geïntimeerde 4] en [geïntimeerde 3] , waarin zij door de deken niet-ontvankelijk is verklaard.

6.2.23.

Op 12 november 2021 heeft [appellante] [de notaris] in kort geding gedagvaard om haar te verbieden om geld over te maken naar de erven totdat de rechtbank in de onderhavige bodemprocedure eindvonnis zou hebben gewezen. De voorzieningenrechter in de rechtbank Gelderland heeft die vordering bij vonnis in kort geding van 6 december 2021 afgewezen.

6.2.24.

[geïntimeerden 5+6] . hebben de woning intussen verkocht en geleverd aan derden.

6.3.1.

In de onderhavige procedure spelen vier kwesties. Kwestie A ziet op [appellante] ’s stelling dat [de notaris] onbevoegd optreedt als executeur-afwikkelingsbewindvoerder en dus ook niet bevoegd was om tot verkoop en levering van de woning over te gaan, kwestie B ziet op geldelijke transacties/schenkingen bij leven van moeder, kwestie C ziet op betalingen aan 24-uurs zorg en kwestie D ziet op pintransacties en betalingen van de bankrekening van moeder naar [geïntimeerde 2] en [geïntimeerde 4] . Voor al deze kwesties zijn afzonderlijke vorderingen ingesteld.

6.3.2.

a. a) voor recht zal verklaren dat [de notaris] niet is aan te merken als afwikkelings-bewindvoerder van de nalatenschap van moeder, en dat alle verdelingshandelingen die [de notaris] heeft getroffen mitsdien niet rechtsgeldig zijn;

b) voor recht zal verklaren dat [de notaris] niet (beschikkings-)bevoegd was tot de verkoop en levering van de woning aan [geïntimeerden 5+6] .;

c) voor recht zal verklaren dat [de notaris] door die woning wel te verkopen en te leveren onrechtmatig heeft gehandeld jegens [appellante] , de nalatenschap en de deelgenoten daarvan en mitsdien gehouden is hen de door haar handelwijze veroorzaakte schade te vergoeden, waarbij de exacte schade nader zal worden opgemaakt bij staat;

subsidiair: een verklaring voor recht af zal geven zoals de rechtbank in goede justitie zal vermenen te behoren, zo nodig onder ambtshalve aanvulling van rechtsgronden;

d) voor recht zal verklaren dat [de notaris] door de woning wel te verkopen en te leveren onrechtmatig heeft gehandeld jegens [appellante] , de nalatenschap en de deelgenoten daarvan en mitsdien gehouden is hen te vrijwaren voor alle aanspraken zijdens de kopers, [geïntimeerden 5+6] .;

subsidiair: een verklaring voor recht af zal geven zoals de rechtbank in goede justitie zal vermenen te behoren, zo nodig onder ambtshalve aanvulling van rechtsgronden;

e) voor recht zal verklaren dat [de notaris] onbevoegd was tot de verkoop van de effectenportefeuille van de nalatenschap over te gaan en door deze wel te verkopen en te leveren onrechtmatig heeft gehandeld jegens [appellante] , de nalatenschap en de deelgenoten daarvan en mitsdien gehouden is hen de door haar handelwijze veroorzaakte schade te vergoeden, waarbij de exacte schade nader zal worden opgemaakt bij staat;

subsidiair: een verklaring voor recht af zal geven zoals de rechtbank in goede justitie zal vermenen te behoren, zo nodig onder ambtshalve aanvulling van rechtsgronden;

f) [de notaris] zal bevelen al hetgeen zij aan informatie heeft ontvangen (via brief, email of anderszins) betrekkelijk tot deze nalatenschap en al hetgeen zij heeft verzonden betrekkelijk tot deze nalatenschap (via brief, email of anderszins) aan alle deelgenoten in afschrift (waaronder [appellante] ) te verstrekken waarbij de originele stukken aan [appellante] worden afgegeven om vervolgens alle overblijvende data en informatie betrekkelijk tot deze nalatenschap – in welke vorm dan ook – te vernietigen, zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom;

g) [de notaris] zal veroordelen om alle gelden die aan de nalatenschap toebehoren en die zij thans onder zich heeft tegen behoorlijk bewijs van kwijting te betalen aan de nalatenschap, vermeerderd met factuurbedragen die zij vanuit het vermogen van de nalatenschap aan zichzelf of aan derden heeft betaald;

h) [de notaris] zal bevelen rekening en verantwoording af te leggen aan de nalatenschap ter zake het door haar gevoerde beheer, zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom;

a. a) [geïntimeerden 5+6] . zal bevelen de woning te ontruimen binnen 1 maand na betekening van het ten deze te wijzen vonnis, zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom;

b) [geïntimeerden 5+6] . zal veroordelen tegen behoorlijk bewijs van kwijting aan [appellante] te betalen een bedrag van € 3.999,05 ten titel van schadevergoeding wegens gemaakte buitengerechtelijke incassokosten;

- primair: een derde deel van de genoemde bedragen met rente nu [geïntimeerde 4] op de voet van artikel 3:194 lid 2 BW haar aandeel heeft verbeurd;

- subsidiair: een vierde deel van de genoemde bedragen met rente, althans een zodanig bedrag als de rechtbank in goede justitie vermeent te behoren;

- primair: een derde deel van het genoemde bedrag met rente nu [geïntimeerde 2] op de voet van artikel 3:194 lid 2 BW haar aandeel heeft verbeurd;

- subsidiair: een vierde deel van de genoemde bedrag met rente, althans een zodanig bedrag als de rechtbank in goede justitie vermeent te behoren;

- primair: een derde deel van het genoemde bedrag met rente nu [geïntimeerde 2] op de voet van artikel 3:194 lid 2 BW haar aandeel heeft verbeurd;

- subsidiair: een vierde deel van het genoemde bedrag met rente, althans een zodanig bedrag als de rechtbank in goede justitie zal vermenen te behoren;

- primair: een derde deel van het genoemde bedrag met rente nu [geïntimeerde 4] op de voet van artikel 3:194 lid 2 BW haar aandeel heeft verbeurd;

- subsidiair: een vierde deel van het genoemde bedrag met rente, althans een zodanig bedrag als de rechtbank in goede justitie zal vermenen te behoren;

6.3.3.

Op hetgeen [appellante] aan deze vorderingen ten grondslag heeft gelegd en de daartegen door [de notaris] , de zussen en [geïntimeerden 5+6] . gevoerde verweren zal het hof, voor zover in hoger beroep van belang, hierna ingaan.

6.3.4.

6.4.1.

[appellante] heeft in principaal hoger beroep vijf grieven aangevoerd. Zij heeft geconcludeerd tot vernietiging van het beroepen vonnis en tot het alsnog toewijzen van haar vorderingen, met veroordeling van [de notaris] en de zussen in de proceskosten in beide instanties en van [geïntimeerden 5+6] . in de proceskosten in eerste aanleg. Ze heeft haar eis in hoger beroep gewijzigd, in die zin dat zij vordering sub III jegens [geïntimeerden 5+6] . intrekt.

6.4.2.

[geïntimeerden 5+6] . hebben geen bezwaar gemaakt tegen de eiswijziging van [appellante] . Het hof ziet ook geen aanleiding de eiswijziging ambtshalve buiten beschouwing te laten wegens strijd met de goede procesorde. Bij de verdere beoordeling zal dan ook worden uitgegaan van de gewijzigde eis. [geïntimeerden 5+6] . hebben zich voor het overige gerefereerd aan het oordeel van het hof.

6.4.3.

[de notaris] heeft de grieven bestreden en geconcludeerd tot het niet-ontvankelijk verklaren van [appellante] , dan wel tot integrale afwijzing van het principaal hoger beroep, met veroordeling van [appellante] in de werkelijke proceskosten van beide instanties, daaronder begrepen de kosten van [de notaris] , vermeerderd met nakosten.

6.4.4.

De zussen hebben de grieven bestreden en geconcludeerd tot het niet-ontvankelijk verklaren van [appellante] in het principaal hoger beroep, dan wel tot het ongegrond verklaren van het principaal hoger beroep, met veroordeling van [appellante] in de kosten van onderhavige procedure waaronder de nakosten, primair zijnde een reële proceskostenveroordeling ter hoogte van een in goede justitie vast te stellen bedrag, subsidiair een forfaitaire proceskostenveroordeling (a) onder toekenning van meer punten dan het standaard puntensysteem, (b) met toepassing van een correctiefactor en (c) met toewijzing van een deel van de werkelijk gemaakte kosten, meer subsidiair op een in goede justitie te bepalen wijze, te vermeerderen met de wettelijke rente.

6.5.1.

[de notaris] heeft in incidenteel hoger beroep twee grieven aangevoerd. Zij heeft geconcludeerd tot het niet-ontvankelijk verklaren van [appellante] in haar vorderingen, met veroordeling van [appellante] in de werkelijke proceskosten van beide instanties, daaronder begrepen de kosten van [de notaris] , vermeerderd met nakosten.

6.5.2.

[appellante] heeft de grieven bestreden en heeft geconcludeerd tot afwijzing van de vorderingen van [de notaris] in het incidenteel hoger beroep, met veroordeling van [de notaris] in de proceskosten inclusief nakosten.

6.5.3.

De zussen hebben zich ter zake van het incidenteel hoger beroep gerefereerd aan het oordeel van het hof.

6.6.1.

In de memorie van grieven heeft [appellante] opgemerkt dat zij alles wat zij in eerste aanleg ter zake kwestie A heeft aangevoerd, als herhaald en ingelast moet worden beschouwd. Het hof kan niet zonder meer alles wat in eerste aanleg door [appellante] is aangevoerd in de beoordeling van het hoger beroep betrekken. Een dergelijke verwijzing is daarvoor onvoldoende. Uit de memorie van grieven moet voldoende kenbaar zijn (zowel voor het hof, als voor [de notaris] , de zussen en [geïntimeerden 5+6] ) tegen welke beslissingen en oordelen van de rechtbank het hoger beroep is gericht, wat daarvoor de redenen zijn en wat [appellante] bedoelt aan te voeren. Die gronden moeten behoorlijk naar voren zijn gebracht. Bij de uitleg van de memorie van grieven kan mede een rol spelen de wijze waarop [de notaris] , de zussen en [geïntimeerden 5+6] . de inhoud van de memorie van grieven, blijkens hun reactie daarop, hebben begrepen (HR 23 juni 2023, ECLI:NL:HR:2023:970).

6.6.2.

Tijdens de mondelinge behandeling bij het hof heeft [appellante] spreekaantekeningen voorgedragen en overgelegd, met daarin verwijzingen naar literatuur, jurisprudentie en citaten uit stukken die niet tot het procesdossier behoren. Voor zover in dat stuk nieuwe grieven liggen besloten, zullen deze op grond van de in artikel 347 lid 1 Rv besloten twee-conclusie-regel buiten beschouwing worden gelaten. Van omstandigheden die maken dat een uitzondering moet worden aanvaard op deze in beginsel strakke regel, is niet gebleken.

6.7.1.

[appellante] heeft (samengevat) aangevoerd dat [de notaris] haar bevoegdheid als afwikkelingsbewindvoerder baseert op artikel VII van het testament van moeder. De taak van afwikkelingsbewindvoerder zou echter pas vrijvallen als vader de benoeming (na het vooroverlijden van moeder) niet zou aanvaarden dan wel zijn taak als afwikkelingsbewindvoerder (na aanvaarding) niet meer kon of wilde voortzetten, en die situatie doet zich niet voor. [appellante] wijst erop dat afwikkelingsbewind in deze situatie, bij toepassing van de wettelijke verdeling, is ingesteld met het oog op de situatie dat de wettelijke verdeling ongedaan zou worden gemaakt: alleen in dat geval zou alsnog verdeling moeten plaatsvinden met instemming van alle deelgenoten. Om die reden komt het wel vaker voor dat in testamenten op een wijze zoals hier is gebeurd én de wettelijke verdeling van toepassing wordt verklaard, én de echtgenoot als afwikkelingsbewindvoerder wordt aangewezen.

6.7.2.

[de notaris] en de zussen weerspreken de grief gemotiveerd.

6.7.3.

1. Bij de uitlegging van een uiterste wilsbeschikking dient te worden gelet op de verhoudingen die de uiterste wil kennelijk wenst te regelen, en op de omstandigheden waaronder de uiterste wil is gemaakt.

2. Daden of verklaringen van de erflater buiten de uiterste wil mogen slechts dan voor uitlegging van een beschikking worden gebruikt, indien deze zonder die daden of verklaringen geen duidelijke zin heeft.

6.7.4.

6.7.5.

Met toepassing van deze maatstaf komt het hof tot het oordeel dat uit het testament volgt dat [de notaris] bevoegd is om op te treden als executeur-afwikkelingsbewindvoerder. Daartoe geldt het volgende.

6.7.6.

In dit geschil ligt de vraag voor of de in het testament opgenomen regeling voor opvolging van de taak of taken van vader als executeur-afwikkelingsbewindvoerder ook geldt in de situatie waarin vader door diens overlijden zijn benoeming niet heeft kunnen aanvaarden.

6.7.7.

Het hof stelt vast dat moeder in artikel VII een afwikkelingsbewind heeft ingesteld, vader tot executeur-afwikkelingsbewindvoerder heeft benoemd en een regeling voor de opvolging van de executeur heeft opgenomen voor de eventueel vrijkomende “taak of taken”. In het artikel staan voorts onder twee aparte sub-kopjes de taken en bevoegdheden van de benoemde executeur beschreven en de taken en bevoegdheden van de benoemde executeur als afwikkelingsbewindvoerder. Ook is bepaald dat het bewind vervalt als de executeur diens taak als afwikkelingsbewindvoerder niet wenst te aanvaarden. Van een afzonderlijke benoeming van de executeur tot afwikkelingsbewindvoerder, en een afzonderlijke aanvaarding van die taak, is dus geen sprake. Dat standpunt van [appellante] berust op een verkeerde lezing van het testament. Moeder heeft de taken van de beheer-executeur uitgebreid, namelijk door het ingestelde afwikkelingsbewind en met de maximale uitbreiding van de taken van de afwikkelingsbewindvoerder. Uit de redactie van de bepaling volgt dat vader, of diens opvolger, wordt benoemd tot executeur-afwikkelingsbewindvoerder in de ruimste zin (de “drie sterren-executeur”), tenzij de benoemde of opvolgende executeur de taak als afwikkelingsbewindvoerder niet wenst te aanvaarden. Het betoog van [appellante] dat [de notaris] hooguit bevoegd is de taken van de executeur beschreven onder het kopje “Taken” uit te voeren (de “twee sterren-executeur”) gaat dus niet op. Al daaraan voorafgaand, namelijk in de eerste alinea van artikel VII, wordt immers een executele en afwikkelingsbewind ingesteld, vindt de benoeming plaats en staat de regeling voor opvolging. Dat in het vervolg van de bepaling de taken en bevoegdheden achtereenvolgens staan beschreven, doet daar niet aan af. In de bepalingen over het loon ziet het hof geen aanleiding voor een ander oordeel.

6.7.8.

Uit de tekst van het testament volgt naar het oordeel van het hof voorts dat moeder de verhouding zo heeft willen regelen dat er een opvolgend executeur zou worden benoemd om te voorkomen dat er een situatie zou ontstaan dat het door haar gewilde executeurschap niet zou worden ingevuld. Die situatie kon ontstaan als vader nog in leven zou zijn geweest en zijn taak niet zou aanvaarden of niet kon of wilde voortzetten, maar ook wanneer hij zijn taak wegens zijn overlijden niet kón aanvaarden. Dat vooroverlijden heeft als feitelijk gevolg gehad dat de benoeming niet is aanvaard. Het hof volgt [appellante] niet in haar standpunt dat “aanvaarden” in dit geval een actieve keuze veronderstelt: zo staat dat eenvoudigweg niet in de tekst. De uitleg die de rechtbank geeft aan de zinsnede “niet aanvaard wordt” is niet te verstrekkend en wordt door het hof gevolgd.

6.7.9.

In het testament is neergelegd dat op de nalatenschap van moeder de wettelijke verdeling als bedoeld in artikel 4:13 BW van toepassing is, met een aantal benoemde wijzigingen daarop zoals bedoeld in artikel 4:13 lid 3 en 4 BW en artikel 4:25 lid 6 BW, en dat deze verdeling na het overlijden van moeder bij notariële akte zou moeten worden “geconstateerd”. Deze wettelijke verdeling treedt met goederenrechtelijk effect in werking door het enkele feit van overlijden van moeder. Daardoor lijkt het er op het eerste gezicht op, dat artikel VII geen nut heeft. Dat heeft het echter wel, voor het geval de wettelijke verdeling door vader ongedaan zou zijn gemaakt. In dat geval zou er, zou vader nog hebben geleefd, verdeeld moeten worden. Partijen zijn het erover eens dat vader in dat geval bij aanvaarding van zijn taken bevoegd zou zijn geweest de verdeling zelfstandig tot stand te brengen. Anders dan [appellante] heeft aangevoerd, is er geen reden om aan te nemen dat het executeurschap en afwikkelingsbewind alleen zouden gelden in het geval de in artikel IV beschreven wettelijke verdeling ongedaan zou zijn gemaakt. De toegevoegde waarde van het afwikkelingsbewind is gelegen in de situatie dat er sprake is van een onverdeeldheid: óf omdat de wettelijke verdeling ongedaan wordt gemaakt óf omdat de wettelijke verdeling niet van toepassing is en er twee of meer erfgenamen zijn. De verwijzing naar “bovenstaande verdeling” bij de beschrijving van de bevoegdheden inzake het afwikkelingsbewind oordeelt het hof niet doorslaggevend. Daarmee kan immers niet gedoeld zijn op de wettelijke verdeling, de verdeling die in het testament “bovenstaand” is genoemd omdat, zoals gezegd, alleen verdeeld zou hoeven worden als die juist niet van toepassing zou zijn. Het hof betrekt bij dit oordeel dat het bewind uitdrukkelijk is ingesteld in het belang van de erfgenamen, dus niet alleen vanuit de beschermingsgedachte van moeders echtgenoot als langstlevende, maar van alle erven. Dat wordt niet anders als één van de erfgenamen – in dit geval vader – eerder overlijdt. Dat het testament in feite (grotendeels) is geschreven voor de situatie dat vader nog in leven zou zijn geweest, is niet aannemelijk. Het blijkt nergens uit en het testament is ook na het vooroverlijden van vader nog geldend en uitvoerbaar. De passage over de wettelijke verdeling is in dat geval niet van toepassing: de vier zussen erven voor gelijke delen en de nalatenschap moet dan dienovereenkomstig worden verdeeld. Het hof heeft kortom onvoldoende aanwijzingen voor het oordeel dat sprake is van een situatie waarin de uiterste wil zo moet worden uitgelegd dat de regeling in artikel VII alleen gold voor de situatie dat vader nog in leven zou zijn. Dat alles pleit voor een ruimere uitleg dan [appellante] voorstaat.

6.7.10.

Tot slot gaat ook hetgeen [appellante] als derde reden heeft aangevoerd niet op. De executeur-afwikkelingsbewindvoerder is een door moeder benoemde executeur die ten eerste tot taak heeft de goederen van de nalatenschap te beheren ex artikel 4:144 BW. Daarnaast is de executeur tot afwikkelingsbewindvoerder benoemd. Op grond van artikel 4:171 lid 1 BW kan de erflater de bevoegdheden en verplichtingen van de testamentair bewindvoerder nader regelen waarbij deze ruimer of beperkter kunnen worden vastgesteld dan uit de aan artikel 4:171 BW voorafgaande bepalingen voortvloeit. Dat heeft moeder gedaan, in het bijzonder door aan de bewindvoerder de bevoegdheid toe te kennen om als vertegenwoordiger van de erfgenamen de nalatenschap te verdelen met inachtneming van de erfdelen van ieder van de erfgenamen. Moeder is daarmee afgeweken van artikel 4:170 BW. Toestemming of instemming van de erfgenamen is blijkens de formulering van de bevoegdheidstoedeling in het testament niet vereist, zodat de afwikkelingsbewindvoerder de verdeling – als vertegenwoordiger van de erfgenamen – geheel zelfstandig tot stand mag brengen. [appellante] heeft zich op het standpunt gesteld dat deze mogelijkheid op grond van Boek 4 BW niet bestaat. Onder verwijzing naar de conclusie van (plv) PG Wissink van 9 juni 2023, ECLI:NL:PHR:2023:691, onder 2.12, stelt het hof vast dat er ten tijde van de invoering van het nieuwe erfrecht in de literatuur discussie is geweest over hoe ver de uitbreiding van de bevoegdheden van de bewindvoerder op de voet van artikel 4:171 BW zou mogen gaan. Dit debat spitste zich vooral toe op de vraag of het mogelijk is de bewindvoerder de bevoegdheid te geven zelfstandig een verdeling tot stand te brengen. Inmiddels mag als heersende leer worden aangemerkt dat deze mogelijkheid bestaat. In de literatuur worden als tegenwicht voor deze zelfstandige verdelingsbevoegdheid diverse waarborgen als opgenomen in afdeling 7 van titel 5 van Boek 4 genoemd, zoals de boedelbeschrijving (artikel 4:160 BW), de rekening en verantwoording (artikel 4:161 BW), het ontslag wegens gewichtige redenen (artikel 4:164 BW) en bovenal de aansprakelijkheid indien in de zorg van een goed bewindvoerder verwijtbaar wordt tekortgeschoten (artikel 4:163 BW). Dit alles naast de aan de erfgenamen toekomende wettelijke rechten zoals de dwingendrechtelijke legitieme portie (vgl. Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 16 april 2020, ECLI:NL:GHSHE:2020:1343).

6.7.11.

[appellante] heeft in hoger beroep geen andere verklaringen omtrent hetgeen moeder met de uiterste wil kennelijk wenste te regelen overgelegd dan de verklaringen die door de rechtbank reeds waren beoordeeld en waarin de rechtbank geen reden zag om tot een andere uitleg te komen. Tegen dat oordeel is geen grief geformuleerd, zodat ook het hof daar vanuit zal gaan.

6.7.12.

Het voorgaande brengt het hof tot de conclusie dat [de notaris] bevoegd als executeur-afwikkelingsbewindvoerder heeft opgetreden en optreedt. Voor bewijslevering is gelet op dit oordeel geen plaats. Grief I faalt.

6.9.1.

6.9.2.

De rechtbank heeft beoordeeld of er gezien de geestelijke gesteldheid van moeder op enig moment voor [geïntimeerde 2] en [geïntimeerde 4] een verplichting is ontstaan tot het doen van rekening en verantwoording. [appellante] heeft geen grief gericht tegen de door de rechtbank daarbij gehanteerde uitgangspunten (rov. 5.35), zodat het hof daar ook vanuit zal gaan. De rechtbank heeft vastgesteld dat de stukken die zijn overgelegd met elkaar gemeen hebben dat daar geen onderzoek naar de geestelijke capaciteiten van moeder aan ten grondslag heeft gelegen, zodat niet vast staat dat moeder dementerend was en evenmin dat zij sterk afhankelijk was van medicijnen. Ook is niet gebleken dat de toestand van moeder na de volmachtverlening dusdanig verslechterde dat zij de handelingen van [geïntimeerde 2] en [geïntimeerde 4] niet meer kon overzien en hen zo nodig ter verantwoording kon roepen. [appellante] heeft deze vaststelling door de rechtbank in feite niet weersproken. [appellante] heeft in hoger beroep volstaan met de enkele niet nader geadstrueerde stelling dat moeder in de ‘rechtens relevante periode’ niet meer kon schrijven en maar moeizaam praatte en hoorde, en dat moeder vele bewustzijnsvernauwende medicijnen gebruikte. Daarmee herhaalt zij de stellingen die zij in de inleidende dagvaarding al had ingenomen, zonder die van de vereiste onderbouwing te voorzien. Dat had – vanwege de gemotiveerde betwisting door de zussen – in het licht van het oordeel van de rechtbank en in dit stadium van de procedure wel op haar weg gelegen.

6.9.3.

Nog daargelaten dat een voldoende specifiek en/of ter zake dienend bewijsaanbod ontbreekt, volgt uit het voorgaande dat aan bewijslevering niet wordt toegekomen. De grief slaagt niet.

6.10.1.

Uit het voorgaande volgt dat [appellante] terecht in het ongelijk is gesteld, zodat grief V ten aanzien van de proceskostenveroordeling faalt. Het principaal hoger beroep slaagt niet.

6.10.2.

6.10.3.

Het hof oordeelt als volgt. Een vordering tot vergoeding van alle (werkelijke) in verband met de onderhavige procedure gemaakte kosten, is slechts toewijsbaar in geval van misbruik van procesrecht of onrechtmatig handelen. Daarvan is pas sprake als het instellen van de vordering, gelet op de evidente ongegrondheid daarvan, in verband met de betrokken belangen van de wederpartij achterwege had behoren te blijven. Hiervan kan eerst sprake zijn als de eiser zijn vordering baseert op feiten en omstandigheden waarvan hij de onjuistheid kende dan wel behoorde te kennen of op stellingen waarvan hij op voorhand moest begrijpen dat deze geen kans van slagen hadden. Bij het aannemen van misbruik van procesrecht of onrechtmatig handelen door het aanspannen van een procedure past terughoudendheid, gelet op het recht op toegang tot de rechter dat mede gewaarborgd wordt door artikel 6 EVRM.

6.10.4.

Het hof is van oordeel dat niet vast staat dat [appellante] bewust onjuistheden naar voren heeft gebracht of stellingen waarvan zij moest begrijpen dat deze geen kans van slagen hadden. Van misbruik van procesrecht is bovendien pas sprake als het instellen van de vordering, gelet op de evidente ongegrondheid ervan, in verband met de betrokken belangen van de wederpartijen achterwege had behoren te blijven. Daarvan is in deze procedure niet gebleken.

6.10.5.

De kosten voor de procedure in hoger beroep aan de zijde van [de notaris] zullen worden vastgesteld op:

-

griffierechten € 343,00

-

salaris advocaat € 15.858,00 (3 punten x tarief VII)

-

Nakosten € 178,00 (plus de verhoging zoals vermeld in de beslissing)

Totaal € 16.379,00

6.10.6.

De kosten voor de procedure in hoger beroep aan de zijde van de zussen zullen vastgesteld worden op:

-

griffierechten € 343,00

-

salaris advocaat € 15.858,00 (3 punten x tarief VII)

-

Nakosten € 178,00 (plus de verhoging zoals vermeld in de beslissing

6.10.7.

De kosten voor de procedure in hoger beroep aan de zijde van [geïntimeerden 5+6] . zullen vastgesteld worden op:

-

griffierechten € 343,00

-

salaris advocaat € 7.929,00 (1,5 punten x tarief VII)

-

Nakosten € 178,00 (plus de verhoging zoals vermeld in de beslissing)

Totaal € 8.450,00