Hoge Raad, 02-12-2005, AQ7130, 39632

gewezen op het beroep in cassatie van de Staat der Nederlanden (Ministerie van Financiën, regionale Directie Domeinen West) tegen de uitspraak van het Gerechtshof te 's-Gravenhage van 19 maart 2003, nr. BK-02/01616, betreffende na te melden beschikking op grond van de Wet waardering onroerende zaken (hierna: de Wet WOZ).

1. Beschikking, bezwaar en geding voor het Hof

2. Geding in cassatie

3. Beoordeling van de middelen

3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

3.1.2. De onroerende zaak is bij Besluit van 15 juli 1980, houdende aanwijzing van paleizen als bedoeld in artikel 4 van de Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis (Stb. 1980, 435; hierna: het Besluit) aan de Koning tot gebruik ter beschikking gesteld.

3.1.3. Ter plaatse van de onroerende zaak was op de waardepeildatum 1 januari 1993 het bestemmingsplan "St. Jacobskerk e.o." van toepassing. Volgens dat bestemmingsplan geldt aldaar de bestemming "Bijzondere doeleinden - Koninklijk Huis (BD-KH)".

3.2.1. Voor het Hof was in geschil op welk bedrag de waarde van de onroerende zaak in de zin van artikel 17, lid 2, van de Wet WOZ, dient te worden vastgesteld. Volgens belanghebbende dient deze waarde op nihil te worden vastgesteld.

3.2.3. Tegen deze oordelen komen de middelen 1 en 2 op. De middelen strekken ten betoge dat de overdrachtsfictie en de verkrijgingsfictie niet aan de orde komen indien er, zoals hier, objectieve belemmeringen zijn die de mogelijkheid van vervreemding van de onroerende zaak verhinderen, althans verhinderen dat een potentiële gegadigde kan worden gevonden die de onroerende zaak wil verwerven, en dat de onroerende zaak - ingevolge artikel 4 van de Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis en het daarop rustende Besluit - geen gebruiksmogelijkheden heeft voor derden, om welke redenen een waardering van de onroerende zaak op een waarde van nihil dient plaats te vinden.

3.3.1. Blijkens de memorie van toelichting bij artikel 17, lid 2, van de Wet WOZ, zoals weergegeven in onderdeel 4.1.3 van de conclusie van de Advocaat-Generaal, geldt een uitzondering op de regel dat voor de waardebepaling moet worden uitgegaan van overdracht van de volle en onbezwaarde eigendom, indien - voorzover thans van belang - sprake is van "door de wet gestelde beperkingen". Gelet op inhoud en strekking van artikel 17, lid 2, van de Wet WOZ, geldt deze uitzondering echter slechts bij een wettelijke beperking die de genothebbende of gebruiker niet persoonlijk betreft en die derhalve het genot van de zaak en daardoor de waarde ervan, ongeacht de persoon van de zakelijk gerechtigde of gebruiker, beperkt (vergelijk HR 25 november 1998, nr. 33212, BNB 1999/18).

3.3.2. De bij het Besluit aan Paleis Noordeinde gegeven bestemming is een uitvloeisel van de in artikel 4 van de Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis opgenomen bepaling dat ten laste van het Rijk aan de Koning paleizen tot gebruik ter beschikking worden gesteld. Uit deze bepaling vloeit voor de Staat niet de verplichting voort om in het bijzonder Paleis Noordeinde - of een andere in het Besluit genoemde onroerende zaak - als paleis aan de Koning ter beschikking te stellen. De desbetreffende bestemming van deze specifieke zaak berust derhalve op een keuze van de Staat, die daarmee voldoet aan de op hem rustende verplichting tot het te zijnen laste ter beschikking stellen van een paleis. Deze bestemming van Paleis Noordeinde is niet aan te merken als een door de wet gestelde beperking als hierboven bedoeld, nu het hier gaat om een verplichting die de Staat persoonlijk betreft en die niet, ongeacht de persoon van de zakelijk gerechtigde of gebruiker, het genot van deze zaak en daardoor de waarde ervan beperkt.

3.3.3. Uit het bovenstaande volgt dat, wat er zij van de door belanghebbende gestelde (feitelijke) onoverdraagbaarheid van de onroerende zaak en van de onbruikbaarheid daarvan voor derden, het Hof met juistheid heeft geoordeeld dat met die beperkingen geen rekening kan worden gehouden bij de waardering van de onroerende zaak naar de maatstaf van artikel 17, lid 2, van de Wet WOZ. De middelen 1 en 2 falen derhalve.

3.4.1. Het Hof heeft de stelling van de Directeur dat het gemeentebestuur van de gemeente 's-Gravenhage zeker zal meewerken aan een wijziging van de bestemming indien de onroerende zaak niet meer wordt gebruikt door het Koninklijk Huis, aannemelijk geacht. Het Hof heeft voorts geoordeeld dat de kans dat een gegadigde de onroerende zaak als (representatieve) kantoorruimte in gebruik zou mogen (en kunnen) nemen zo reëel is dat een redelijk handelende gegadigde daarmee rekening zou houden.

3.4.2. Middel 3 bestrijdt het hiervoor in 3.4.1 weergegeven oordeel met het betoog dat het Hof miskent dat voor het aanwezig achten van een reële kans op wijziging van de bestemming (door de gemeente) op zijn minst sprake moet zijn van concrete aanwijzingen die duiden op een bestemmingswijziging, en dat dergelijke concrete aanwijzingen niet zijn gesteld of gebleken.

3.4.3. Het middel faalt op de in onderdeel 5.3 van de conclusie van de Advocaat-Generaal vermelde gronden.

4. Proceskosten

De Hoge Raad acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten.

5. Beslissing

De Hoge Raad verklaart het beroep ongegrond.

Dit arrest is gewezen door de vice-president A.G. Pos als voorzitter, en de raadsheren L. Monné, P.J. van Amersfoort, A.R. Leemreis en C.A. Streefkerk, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier A.I. Boussak-Leeksma, en in het openbaar uitgesproken op 2 december 2005.