Parket bij de Hoge Raad, 30-09-2024, ECLI:NL:PHR:2024:996, 24/00877

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Nummer 24/00877

Zitting 30 september 2024

CONCLUSIE

R.H. de Bock

In de zaak

1. Uber B.V.

advocaten: mr. S.F. Sagel en mr. I.L.N. Timp

en

2. [chauffeur 1], h.o.d.n. [bedrijf 1]

3. [chauffeur 2], h.o.d.n. [bedrijf 2]

4. [chauffeur 3], h.o.d.n. [bedrijf 3]

5. [chauffeur 4] en [chauffeur 5], h.o.d.n. [bedrijf 4]

6. [chauffeur 6], h.o.d.n. [bedrijf 5]

7. [chauffeur 7], h.o.d.n. [bedrijf 6]

hierna tezamen: de Chauffeurs

advocaat: mr. F.E. Vermeulen

tegen

Federatie Nederlandse Vakbeweging

advocaten: mr. M.S. van der Keur en mr. M. van Benthem

Het hof Amsterdam heeft prejudiciële vragen gesteld in een procedure tussen FNV en Uber B.V. FNV heeft daarin onder meer gevorderd dat Uber wordt veroordeeld tot naleving van de CAO Taxivervoer jegens de chauffeurs die voor haar werken, in de periodes waarin deze cao algemeen verbindend is verklaard. Volgens FNV is namelijk sprake van arbeidsovereenkomsten tussen Uber en de chauffeurs. Uber stelt daartegenover dat de chauffeurs ondernemers zijn en dat geen sprake is van arbeidsovereenkomsten.

De rechtbank heeft de vorderingen van FNV grotendeels toegewezen en heeft daartoe overwogen, kort gezegd, dat FNV de vorderingen op grond van art. 3 Wet AVV heeft kunnen instellen, en dat de chauffeurs van Uber werkzaam zijn op grond van arbeidsovereenkomsten. Uber heeft hoger beroep ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank, tezamen met een aantal chauffeurs die zich in hoger beroep aan de zijde van Uber hebben gevoegd.

Het hof heeft een viertal prejudiciële vragen aan de Hoge Raad gesteld. De eerste drie vragen hebben betrekking op de betekenis van het gezichtspunt ‘ondernemerschap’ binnen het toetsingskader dat de Hoge Raad heeft ontwikkeld voor de kwalificatie van de arbeidsovereenkomst (zie het Deliveroo-arrest van 24 maart 2023, ECLI:NL:HR:2023:443). Ik begrijp de vragen zo, dat deze gericht zijn op de vraag wat binnen het Deliveroo-toetsingskader de betekenis is van het gezichtspunt dat de werkende “zich in het economisch verkeer als ondernemer gedragen of kan gedragen” (‘persoonlijk ondernemerschap’).

M.i. is die betekenis beperkt. Aan het gezichtspunt ‘persoonlijk ondernemerschap’ wordt pas toegekomen wanneer een toetsing aan de eerdere gezichtspunten (i) tot en met (viii) die in Deliveroo zijn genoemd, geen uitsluitsel geeft over de vraag of een arbeidsrelatie als arbeidsovereenkomst moet worden gekwalificeerd. Voor deze opvatting pleit met name dat het op grond van de wet niet de persoon van de werkende, maar de arbeidsrelatie is die gekwalificeerd moet worden. Daarbij past niet dat ‘gedragingen van de werkende in het economisch verkeer’ steeds van belang zouden kunnen zijn bij de beoordeling of sprake is van een arbeidsovereenkomst. Die gedragingen liggen namelijk buiten die arbeidsrelatie. Dergelijke gedragingen kunnen dus niet ‘de balans doen omslaan’, als aan de hand van de eerdere gezichtspunten is geoordeeld dat de arbeidsrelatie als arbeidsovereenkomst moet worden gekwalificeerd.

Dat aan het gezichtspunt ‘persoonlijk ondernemerschap’ beperkte betekenis toekomt, sluit aan bij het concept-wetsvoorstel Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR). Het sluit ook aan bij het toetsingskader van het Hof van Justitie van de EU.

Uit de ondergeschikte betekenis van het gezichtspunt of de werkende zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen, moet echter niet worden afgeleid dat het ondernemerschap van de werkende in de concrete arbeidsrelatie niet, of slechts beperkt, van belang zou zijn. Ondernemerschap is steeds een contra-indicatie voor werknemerschap. Bij de toetsing aan de gezichtspunten (i) tot en met (viii) wordt daardoor niet alleen getoetst of sprake is van werknemerschap, maar ook, spiegelbeeldig, of binnen die arbeidsrelatie sprake is van ondernemerschap. De vraag of de werkende als ondernemer moet worden beschouwd, is dus volkomen verweven met het toetsingskader van Deliveroo.

De vierde prejudiciële vraag houdt in of op basis van art. 3 lid 2 Wet AVV een “algemeen oordeel over de kwalificatie van de arbeidsrelatie van een groep werkers, allen werkzaam bij dezelfde opdrachtgever/werkgever” kan plaatsvinden, of dat dit, “gelet op de procedurele waarborgen die daarbij gelden” slechts kan geschieden in het kader van een procedure als bedoeld in art. 3:305a BW. Deze vraag begrijp ik zo, dat wordt bedoeld te vragen of een algemeen oordeel over de kwalificatie van de arbeidsrelatie van een groep werkenden, allen werkzaam bij dezelfde werkverschaffer, kan plaatsvinden in het kader van een vordering als bedoeld in artikel 3 lid 2 Wet AVV, als niet kan worden uitgesloten dat de arbeidsrelatie niet voor alle werkenden op dezelfde wijze moet worden gekwalificeerd.

M.i. luidt het antwoord op deze vraag bevestigend. In het dictum kan zo nodig tot uitdrukking worden gebracht dat het oordeel over de kwalificatie van de arbeidsrelatie niet voor alle werkenden hetzelfde is.

Inhoudsopgave