Rechtbank Breda, 03-01-2007, AZ5534, AWB 05-2586

Sector bestuursrecht, enkelvoudige belastingkamer

Procedurenummer: AWB 05/2586

3. De meervoudige kamer van deze rechtbank die het beroep van belanghebbende in behandeling heeft genomen heeft in haar tussenuitspraken overwogen:

“De rechtbank is na lezing van de door de inspecteur overgelegde versies van het draaiboek en de nieuwsbrieven van oordeel dat elk van deze stukken relevant kan zijn voor de beoordeling van de rechtmatigheid van de onderhavige aanslagen en boetes en derhalve behoort tot de op de zaak betrekking hebbende stukken in de zin van artikel 8:42, eerste lid, Awb. Op grond van het bepaalde in dit artikel dienen deze stukken integraal te worden overgelegd. De stelling van de inspecteur dat het tot haar competentie behoort om, gemotiveerd, binnen een stuk van het geding een onderscheid te maken tussen wel of niet over te leggen passages vindt geen steun in het recht”

5. Voor het geval anders zou moeten worden geoordeeld is ook de geheimhoudingskamer, na kennisname van de volledige ongeschoonde versie van het draaiboek en de nieuwsbrieven en in het licht van hetgeen zich overigens aan stukken in het dossier bevindt van oordeel dat – voor elk van de desbetreffende stukken bezien vanuit dat stuk in zijn geheel en met inachtneming van het overheersende karakter daarvan – sprake is van op de zaak betrekking hebbende stukken in de zin van artikel 8:42, eerste lid, Awb, zijnde stukken die de inspecteur bij het voorbereiden of nemen van zijn besluit tot het opleggen van de onderhavige belastingaanslagen en boeten heeft geraadpleegd of die zich op dat moment in het dossier bevonden. Dit geldt niet alleen voor het draaiboek maar ook voor de nieuwsbrieven. In dit verband wijst de rechtbank op hetgeen is opgenomen in het draaiboek:

“2.3.2.4. Nieuwsbrief

De projectleiding zal regelmatig een nieuwsbrief verzorgen. In deze nieuwsbrief geeft de projectleiding standpuntwijzigingen weer, worden vragen uit het land besproken, worden mededelingen opgenomen die van belang zijn voor de klantbehandeling en voortgangsindicatoren gepubliceerd”.

8. Het gegeven dat in dezen sprake is van een ‘criminal charge’ in de zin van artikel 6, eerste lid, van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) – aan belanghebbende zijn immers belastingaanslagen met verhogingen en boeten opgelegd – leidt niet tot een ander oordeel. Het recht op kennisneming van de stukken dat besloten ligt in het in voormeld artikellid verwoorde recht op een eerlijke behandeling, is immers geen absoluut recht. In zijn arrest van 16 februari 2000, nr. 28901/95, BNB 2000/259, overwoog het EHRM:

“(…) the entitlement to disclosure (…) is not an absolute right (…) there may be competing interests (…) which must be weighed agaist the right of the accused (…). In some cases it may be necessary to withhold certain evidence from the defence so as to preseve the fundamental rights of another individual or to safeguard an important public interest.”

9. Zo dit al niet voorvloeit uit de artikelen 8:42 en 8:29 Awb, brengt echter in ieder geval het van toepassing zijn van artikel 6 EVRM mee dat bij het geheimhouden voor belanghebbende van delen van het draaiboek en de nieuwsbrieven de grootst mogelijke terughoudendheid dient te worden betracht. Beslissend bij de vraag of de inspecteur zich terecht op geheimhouding beroept is niet of onleesbaar gemaakte delen van het draaiboek en de nieuwsbrieven en/of bekendmaking van de identiteit van personen voor de verdediging van belanghebbendes standpunt noodzakelijk of essentieel zijn – dan zou zonder meer kennisneming dienen plaats te vinden – en ook niet of kennisneming door de belanghebbende voor de verdediging van zijn standpunt van belang zou kunnen zijn. Slechts indien de door de inspecteur voor geheimhouding aangevoerde redenen aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van belanghebbende bij onbeperkte kennisneming van de op de zaak betrekking hebbende stukken is sprake van gewichtige redenen die geheimhouding rechtvaardigen.

De rechtbank wijst er in dit verband nog op dat indien de belangenafweging ertoe leidt dat bepaalde gegevens voor belanghebbende geheim dienen te blijven, hieruit voortvloeiende problemen voor de belanghebbende in de door de rechter toegepaste procedure moeten worden gecompenseerd (vgl. het hiervoor aangehaalde arrest van het EHRM, paragraaf 61: “(…) any difficulties caused to the defence by a limitation on its rights must be sufficiently counterbalanced by the procedures followed by the judicial authorities”). Dit kan bijvoorbeeld en onder omstandigheden tot uitdrukking komen in de bewijslastverdeling.

10. De onder 9., derde volzin, verwoorde belangenafweging moet plaats vinden in de concrete aan de rechter voorgelegde zaak en na kennisneming door de rechter die de afweging moet maken van het gehele dossier. (Verdere) geheimhouding dient, bij gebreke aan belang van de zijde van de inspecteur, achterwege te blijven indien de inhoud van een onleesbaar gemaakt deel van het draaiboek en de nieuwsbrieven terugkomt in of blijkt uit overige gedeelten van het dossier die niet onleesbaar zijn gemaakt.

Hetzelfde heeft te gelden voor de identiteit van personen. Anonimisering heeft geen zin meer, en kan derhalve vervallen, indien uit de overige stukken de identiteit van de betrokken overduidelijk blijkt. In verband hiermee is, nadat de inspecteur ter zitting desgevraagd verklaard heeft daartegen geen bezwaar te hebben, de identiteit van de personen aangeduid met NN13 en NN24 aan de gemachtigde van belanghebbende bekend gemaakt.

Eveneens is – na toestemming van de inspecteur – aan belanghebbendes gemachtigde meegedeeld dat het eerste woord op bladzijde 9 van nieuwsbrief 6 (dat kennelijk bij vergissing onleesbaar is gemaakt) het woord ‘rekeningenproject’ is.

11. Bij de belangenafweging heeft de rechtbank aan de zijde van de inspecteur de volgende gewichtige redenen onderkend die geheimhouding van bepaalde passages uit het draaiboek en de nieuwsbrieven in dezen rechtvaardigen:

a. het belang bij een effectieve controle en controlestrategie, waaronder begrepen een effectieve en efficiënte interne werkwijze;

b. het belang van privacy van medewerkers van de Belastingdienst;

c. het belang van privacy van anderen dan medewerkers van de Belastingdienst;

d. het belang van geheimhouding van passages die specifiek op andere vergelijkbare projecten betrekking hebben.

12. Met betrekking tot de onder 11. sub a. en d. gemelde redenen onderschrijft de rechtbank hetgeen het Gerechtshof te Amsterdam in zijn uitspraak van 19 april 2006, nr. 04/04923, LJN AW2127, heeft overwogen onder onderscheidenlijk 3.18.1. en 3.19, te weten (voor zover hier van belang):

“3.18.1. Passages uit het Draaiboek en de Nieuwsbrieven aan welke belanghebbende (alsmede iedere belastingplichtige) inzichten kan ontlenen over de wijze waarop de Belastingdienst de feiten achterhaalt en onderzoekt, dan wel - mede in dit verband - haar werkprocessen inricht en logistiek organiseert, worden niet geopenbaard. Deze ten behoeve van het toezicht en de controle(strategie) geheim te houden informatie omvat bijvoorbeeld scenario’s betreffende de opsporing van belastingplichtigen en klantbehandeling, voorschriften en tips over de toe te passen tactiek en methodiek om aangiften en verklaringen van belastingplichtigen te toetsen, alsmede informatie betreffende dossiervorming en automatiseringssystemen. Deze strategieën en werkwijzen zijn in beginsel ook toepasbaar buiten het KB-Lux project en overstijgen daarmede de omvang van dit project, terwijl voorts voor de hand liggend is te achten dat zij ook daadwerkelijk worden gebruikt in andere, al dan niet vergelijkbare projecten en/of individuele gevallen. In zoverre acht het Hof aannemelijk dat het risico van frustratie van (de uitvoering en handhaving van) de belastingwet manifest zou kunnen worden doordat belastingplichtigen op grond van deze informatie zouden kunnen anticiperen op de controlestrategieën en werkwijzen van de Belastingdienst. Het Hof acht te dezen het algemene publieke belang van een - ook op het terrein van het toezicht en de controle - adequaat functionerende Belastingdienst van een groter gewicht dan het individuele belang van belanghebbende.

Voorts heeft het Hof in aanmerking genomen dat evenzeer voor de hand liggend is te achten dat, nu de Belastingdienst ter zake van het Rekeningenproject met andere opsporingsinstanties (heeft) samen(ge)werkt, de in het Draaiboek verwerkte strategieën en werkwijzen mede zijn gebaseerd op door die andere opsporings-instanties gehanteerde en aangereikte tactieken en methodieken en dat openbaar-making daarvan ook voor (de toekomstige taakuitoefening van) die instanties tot onaanvaardbare - en door de Belastingdienst noch het Hof goed te overziene - gevolgen zou kunnen leiden.”

De rechtbank:

? bepaalt dat de inspecteur belanghebbendes gemachtigde een kopie toezendt van het draaiboek en de nieuwsbrieven gelijk aan de eerdere bij brief d.d. 15 mei 2006 toegezonden geschoonde versie maar waarin:

a) bovendien zijn opgenomen de tot op heden voor belanghebbende geheim gehouden gedeelten uit die stukken voor zover door de rechtbank geaccentueerd op de ten behoeve van de inspecteur bijgevoegde kopieën uit de ongeschoonde versie van het draaiboek en de nieuwsbrieven, en

b) alle namen van medewerkers van de Belastingdienst die onleesbaar zijn gemaakt en niet zijn vervangen door de letters NN en een cijfer, alsnog door die combinatie van letters en een cijfer zijn vervangen;

? stelt de termijn voor nakoming hiervan op drie weken na verzending van deze uitspraak;

? gelast de inspecteur de rechtbank over deze toezending te informeren door de rechtbank (ter attentie van mr. E. Woltman) binnen deze termijn van drie weken een kopie van de aan belanghebbendes gemachtigde toegezonden stukken toe te zenden;

? verwijst de zaak naar de meervoudige kamer die de hoofdzaak behandelt nadat de inspecteur de rechtbank in vorenbedoelde zin heeft geïnformeerd en stelt het dossier, voor zover op de daartoe behorende stukken geen beperking van de kennisneming gerechtvaardigd is, ter beschikking van die kamer;

? houdt iedere verdere beslissing aan.

De griffier het lid van de enkelvoudige

belastingkamer