‘Huidige opzet autobelasting niet toekomstbestendig’

Voer een kilometerheffing in om de maatschappelijke kosten van  auto’s te blijven dekken is het pleidooi in een artikel op economenplatform ESB.

De maatschappelijke kosten van autoverkeer zijn aanzienlijk en zullen verwachting verder stijgen, mede doordat het totale aantal gereden kilometers in Nederland toeneemt door bevolkingsgroei en economische ontwikkeling.

Elektrisch rijden brengt weliswaar lagere uitstoot met zich mee, maar een groot deel van de maatschappelijke schade – zoals congestie, verkeersongevallen, geluidsoverlast en druk op openbare ruimte – blijft even groot. Dit leidt ertoe dat de opkomst van elektrische auto’s de dalende belastingopbrengsten uit brandstofaccijnzen niet compenseert, waardoor de dekking van maatschappelijke kosten via autobelastingen steeds verder onder druk komt te staan.

Gedifferentieerde kilometerheffing

Het artikel stelt dat de huidige opzet van autobelastingen niet toekomstbestendig is. Zonder aanpassing ontstaat een grotere kloof tussen de daadwerkelijke maatschappelijke schade van autogebruik en de financiële prikkels voor automobilisten. Een gedifferentieerde kilometerheffing, die rekening houdt met tijd, plaats en type voertuig, wordt gezien als de meest doelmatige en rechtvaardige manier om deze maatschappelijke kosten te internaliseren en het gedrag van weggebruikers te beïnvloeden. Zo’n systeem stimuleert automobilisten om bewuster om te gaan met reistijd, route en vervoermiddel, en zorgt ervoor dat ‘de vervuiler betaalt’.

Vlakke heffing

Als een volledig gedifferentieerde kilometerheffing politiek niet haalbaar blijkt, wordt een vlakke heffing voorgesteld – ook voor elektrische voertuigen. Dit is eerlijker dan het huidige systeem, maar kan regionale ongelijkheid vergroten, omdat mensen in landelijke gebieden vaker en verder moeten rijden. Cordonheffingen en ‘spitsheffingen’ in stedelijke gebieden zijn vormen waarmee de overlast in drukke gebieden doeltreffend kan worden beperkt; internationale praktijk wijst uit dat publiek draagvlak toeneemt zodra de positieve effecten zichtbaar worden.

Andere beleidsopties, zoals aanpassingen in de motorrijtuigenbelasting, lossen de onbalans niet fundamenteel op omdat ze geen relatie leggen met het daadwerkelijke gebruik, tijdstip en locatie van autorijden.

ESB, 30 oktober 2025