Vervanging cruciale ICT-systemen stelt Belastingdienst voor moeilijke keuzes

De Belastingdienst moet deze zomer onder grote tijdsdruk een plan opstellen om twee cruciale computersystemen, de Klantbeeld Toezicht Applicatie (KTA) en het Informatiesjabloon, versneld te vervangen vanwege structurele privacyschendingen. Dat is geen makkelijke opgave schrijft NRC.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) concludeerde medio juli dat met deze systemen de privacy van bijna alle Nederlanders onvoldoende werd gewaarborgd, doordat gevoelige informatie op grote schaal en zonder adequate waarborgen wordt verwerkt. Dit volgt op eerdere forse kritiek op het RAM-systeem, een ‘superdatabase’ waarmee jarenlang gegevens werden verzameld en gecombineerd, soms met discriminerende zoekopdrachten. Ondanks forse investeringen in privacy, blijkt dat de dienst nog altijd niet volledig voldoet aan de AVG en dit ook op korte termijn niet zal lukken.

Verouderde ICT-systemen

Het dilemma is dat privacybescherming vaak botst met andere publieke doelen zoals dienstverlening en effectieve fraudeopsporing. Medewerkers moeten burgers snel kunnen helpen en moeten daarbij over actuele data kunnen beschikken, terwijl het beperken van toegang tot gegevens de dienstverlening en handhaving bemoeilijkt. KTA en Informatiesjabloon bevatten immers zeer veel persoonsgegevens, van adressen tot financiële gegevens en eigendom. Een directe stop is niet mogelijk vanwege het belang voor de belastingheffing, maar inmiddels is het gebruik fors ingeperkt. Van duizenden medewerkers is de autorisatie ingetrokken, zoekopdrachten worden gelogd en controle is verscherpt.

Tegelijkertijd worstelt de Belastingdienst met verouderde IT-systemen waarvan de modernisering ernstig achterloopt. Pogingen om essentiële onderdelen te vernieuwen zijn herhaaldelijk vastgelopen, zoals bij het kwetsbare systeem voor de omzetbelasting, projecten rondom de loonheffing en de inkomstenbelasting. De migratie naar moderne systemen wordt uitgesteld door aanbestedingsproblemen, software die binnenkort niet meer wordt ondersteund en nieuwe vertragingen van soms meerdere jaren. De deadline van 2027 voor de vervanging van de meest verouderde IT lijkt onhaalbaar, terwijl de continuïteit van belastinginning en uitvoering onder druk staat.

De Belastingdienst moet voor oktober bij de AP een gedetailleerd plan indienen voor de versnelde uitfasering van de twee systemen, uitwijkend naar een privacyvriendelijker aanpak zonder de belastinginning te verstoren. Tegelijk moet gewerkt worden aan structurele verbetering van digitale infrastructuur en privacywaarborgen, anders blijven zowel burgers als schatkist kwetsbaar voor nieuwe problemen.

NRC, 31 juli 2025