MBB 2020/10 - De ‘Germaanse’ wortels van de Nederlandse loonbelasting
Aflevering 3, gepubliceerd op 08-04-2020 geschreven door Sande, M. van deDe bezetting door nazi-Duitsland van grote delen van het Europese vaste land van 1939 tot en met 1945 heeft op fiscaal gebied, ook voor Nederland, ingrijpende gevolgen Dank aan mr. T. Mertens voor zijn hulp bij de totstandkoming van dit artikel en dank aan prof. dr. Albrecht Ritschl (LSE) en prof. dr. Mark Spoerer (Universität Regensburg) voor hun hulp bij het onderzoek naar de Duitse belastingpolitiek vanaf het Interbellum.. De invoering van een nieuw belastingsysteem waar de loonbelasting onderdeel van is, vormt hier een voorbeeld van. Een vraag die echter gesteld moet worden is of deze niet ook in verband moet worden gebracht met de eerdere Nederlandse plannen in de jaren dertig omtrent de invoering daarvan, of dat dit als een zuiver product van de Duitse bezettingspolitiek dient te worden gezien. Voor de inval van de nazi’s in mei 1940 werd in toenmalig Nederlands-Indië namelijk al geëxperimenteerd met een loonbelasting. Zie ook: G.C.D. Grauss, ‘De loonbelasting: een zakelijke of persoonlijke heffing?’, Maandblad Belasting Beschouwingen 2012/4. In diens artikel uit 2012 ging Gerhard Grauss in op de grondslagen en de inhoud van de Nederlands-Indische loonbelasting van 1934. Mede naar aanleiding van de positieve ervaringen met deze belasting aldaar onderzocht de commissie-Bodenhausen de mogelijkheden tot invoering van een loonbelasting in Nederland. Tal van ontwikkelingen verhinderden echter dat het nog voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog tot de invoering ervan in Nederland komt. De nazi’s slagen daar in het eerste jaar van de bezetting echter wel in en voeren een voor Nederland geheel nieuw stelsel in. De auteur vraagt zich in deze bijdrage af in hoeverre de Nederlandse loonbelasting, zoals deze vanaf 1941 op last van de nationaalsocialistische bezetter van kracht is, berust op de dan al bestaande Duitse Lohnsteuer en dus niet per se voortvloeit uit de vooroorlogse voorstellen van de commissie-Bodenhausen.