Gerechtshof Amsterdam, 16-12-2021, ECLI:NL:GHAMS:2021:4397, 20/00775

Belanghebbende acht de uitspraak van de rechtbank in strijd met de wet IB 2001, met artikel 3:46 AWB (deugdelijke motivering) en met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, in het bijzonder het vertrouwens-, zorgvuldigheids- en evenredigheidsbeginsel. Voorts heeft hij zijn bij de rechtbank ingenomen standpunten en stellingen in hoger beroep herhaald en ter onderbouwing daarvan nog het volgende aangevoerd.

Volgens belanghebbende heeft de inspecteur opzettelijk gewacht met het opleggen van de navorderingsaanslag tot na het aflopen van de voor de ambtshalve vermindering geldende vijfjaarstermijn. Daarom moet op grond van een redelijke wetstoepassing (belanghebbende wijst op de kinderopvangtoeslagaffaire) dan wel op grond van het fairplaybeginsel, het evenredigheidsbeginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel de termijn voor het verzoek om ambtshalve vermindering worden verruimd.

Onder verwijzing naar onderdeel 23, lid 15, van het Besluit fiscaal bestuursrecht neemt belanghebbende het standpunt in dat hij buiten de vijfjaarstermijn een verzoek heeft mogen doen om ambtshalve vermindering omdat in zijn geval sprake is van een bijzondere omstandigheid. Die bijzondere omstandigheid bestaat er volgens belanghebbende in dat eerst na afloop van de vijfjaarstermijn waarbinnen het verzoek kon worden gedaan, de navorderingsaanslag werd vastgesteld en bekendgemaakt. Ook de algemene beginselen van behoorlijk bestuur geven volgens belanghebbende aanleiding om af te wijken van de vijfjaarstermijn.

Tevens doet belanghebbende een beroep op de wetsgeschiedenis van artikel 9.6 Wet IB 2001, meer specifiek hetgeen is vermeld in Kamerstukken II 2009/10, 32 130, nr. 3, p. 51. Daaruit leidt belanghebbende af dat voor de ambtshalve vermindering in de inkomstenbelasting zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de behandeling van andere belastingsoorten op grond van artikel 65 AWR.

Indien wordt geoordeeld dat geen sprake kan zijn van een ruimere termijn waarin het verzoek tot ambtshalve vermindering kon worden gedaan, stelt belanghebbende dat sprake is van een verschoonbare termijnoverschrijding aangezien het verzoek pas kon worden ingediend nadat de navorderingsaanslag was ontvangen. Tevens is de termijnoverschrijding verschoonbaar wegens belanghebbendes jarenlange ziektebeeld alsmede vanwege de omstandigheid dat de navorderingsaanslag niet aan belanghebbende is toegezonden door de inspecteur.

Tot slot verwijst belanghebbende naar zijn aangifte en naar de door hem aangevoerde materiële gronden tot ambtshalve vermindering van de navorderingsaanslag, en verzoekt het Hof om een inhoudelijke beoordeling. In dit verband wijst belanghebbende in hoger beroep nog specifiek op de “Gezamenlijke verklaring inzake spaargeld en gelden” van belanghebbende en zijn voormalig echtgenote. Daarnaast heeft belanghebbende grieven gericht tegen de in het controlerapport opgenomen privévermogensvergelijking.

Wat betreft de boete neemt belanghebbende onder verwijzing naar artikel 6 EVRM en artikel 48 van het Europees handvest voor de rechten van de mens (het Hof verstaat: het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie; hierna ook ‘het Handvest’), het standpunt in dat hij recht heeft op een deugdelijke rechtsbescherming. Tevens doet hij een beroep op misbruik van recht.

De navorderingsaanslag is opgelegd 6 jaar en 3 maanden na het belastingjaar waarop de aanslag betrekking heeft (2013). Dat de navorderingsaanslag nog tijdig is opgelegd binnen de daarvoor geldende wettelijke termijn, vindt zijn oorzaak in het voor de aangifte ib/pvv voor het jaar 2013 aan belanghebbende verleende uitstel van 13 maanden. Het tegen de navorderingsaanslag gerichte bezwaar met dagtekening 25 september 2019 dat na afloop van de bezwaartermijn is ingediend (zie de uitspraak van dit Hof op het hogerberoepschrift van belanghebbende in de gelijktijdig behandelde zaak met kenmerk 20/00774), is door de inspecteur tevens aangemerkt als een verzoek om ambtshalve vermindering.

Het Hof overweegt dat de rechtbank met juistheid heeft geoordeeld dat na een herziening van een aanslag door middel van een navorderingsaanslag niet een nieuwe termijn van vijf jaar gaat lopen waarbinnen een verzoek om ambtshalve vermindering kan worden gedaan als bedoeld in artikel 9.6 Wet IB 2001 in verbinding met artikel 45aa Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001. De rechtbank heeft in dat verband ook terecht vastgesteld dat de met ingang van 1 januari 2011 aangebrachte beperking van de termijn van 7 tot 5 jaar waarbinnen het verzoek om ambtshalve vermindering kan worden ingediend, een uitdrukkelijke keuze van de besluitgever is geweest. Aangezien ten tijde van het opleggen van de navorderingsaanslag al meer dan 5 jaren waren verlopen na het einde van het kalenderjaar waarop de navorderingsaanslag betrekking heeft, kon door belanghebbende geen tijdig verzoek worden gedaan tot ambtshalve vermindering en is dat verzoek in zoverre terecht door de inspecteur afgewezen.

a. De inspecteur is verplicht op grond van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur een vermindering of teruggaaf ambtshalve te verlenen.

b. Als ik in een beleidsbesluit een bijzondere regeling heb getroffen.”

Het Hof acht met al hetgeen door belanghebbende is gesteld en aangevoerd niet aannemelijk geworden dat de inspecteur in strijd heeft gehandeld met een of meer beginselen van behoorlijk bestuur. Er is dan ook uit dien hoofde geen aanleiding de in artikel 45aa van het Uitvoeringsbesluit inkomstenbelasting 2001 bedoelde vijfjaarstermijn te verlengen. Voorts is het Hof met de rechtbank van oordeel dat belanghebbende niets heeft aangevoerd waaruit valt af te leiden dat de inspecteur opzettelijk zou hebben gewacht met het opleggen van de navorderingsaanslag.

De rechtbank heeft in onderdeel 10 van haar uitspraak beslist dat geen sprake is van de door belanghebbende gestelde verschoonbare termijnoverschrijding. Het Hof acht dat oordeel en de gronden waarop het berust juist en maakt het tot de zijne. Het Hof voegt daaraan toe dat er in dit geval geen sprake is van een verzoek dat buiten de termijn is ingediend vanwege het handelen door belanghebbende, maar vanwege het feit dat het opleggen van de navorderingsaanslag heeft plaatsgevonden 5 jaar na het kalenderjaar waarop die aanslag betrekking heeft. Aan de vraag of het handelen verschoonbaar is kan reeds daarom niet worden toegekomen. Dit houdt tevens in dat het jarenlange ziektebeeld van belanghebbende geen grond kan vormen voor verschoonbaarheid van de termijnoverschrijding. Evenmin kan een grond voor verschoonbaarheid vormen het door belanghebbende gestelde niet toezenden door de inspecteur van de navorderingsaanslag aan belanghebbende, aangezien dit Hof deze stelling heeft verworpen in zijn uitspraak op het hoger beroep van belanghebbende in de gelijktijdig behandelde zaak met kenmerk 20/00774.

Het beroep van belanghebbende op artikel 4:84 Awb, dat voorschrijft “Het bestuursorgaan handelt overeenkomstig de beleidsregel, tenzij dat voor een of meer belanghebbenden gevolgen zou hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met de beleidsregel te dienen doelen”, wordt verworpen reeds omdat de bepaling van artikel 45aa Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001 geen beleidsbesluit betreft maar een algemeen verbindend voorschrift. Voor zover belanghebbende met zijn beroep op genoemde bepaling doelt op toepassing van het Besluit fiscaal bestuursrecht, slaagt het evenmin op grond van hetgeen is overwogen onder 3.4.4.

2. Aan eenieder tegen wie een vervolging is ingesteld, wordt de eerbiediging van de rechten van de verdediging gegarandeerd.”

2. Dit Handvest breidt het toepassingsgebied van het recht van de Unie niet verder uit dan de bevoegdheden van de Unie reiken, schept geen nieuwe bevoegdheden of taken voor de Unie, noch wijzigt het de in de Verdragen omschreven bevoegdheden en taken.”

Het verzoek van belanghebbende om ambtshalve vermindering is niet gericht tegen de boete. Reeds daarom wordt het door belanghebbende ingenomen standpunt verworpen dat hem geen deugdelijke rechtsbescherming als bedoeld in artikel 6 EVRM is geboden tegen de boete en dat sprake is van misbruik van recht. Veronderstellenderwijs ervan uitgaande dat belanghebbendes verzoek wel mede tegen de boetebeschikking is gericht, dan leidt dat evenzeer tot verwerping van zijn standpunt. Daartoe overweegt het Hof dat met de mogelijkheid van bezwaar bij het bestuursorgaan en de mogelijkheid van beroep bij een onafhankelijke rechter, een voldoende en adequate rechtsbescherming aan belanghebbende is geboden tegen de hem opgelegde bestuurlijke boete; daartoe behoort ook de mogelijkheid van rechterlijke toetsing van de ontvankelijkheid van het tegen de boete gerichte bezwaar. Belanghebbende is mitsdien in de gelegenheid gesteld, mits tijdig, zich in rechte te verweren tegen een aan hem opgelegde boete. Het in artikel 6 EVRM begrepen recht op toegang tot de rechter staat niet eraan in de weg dat het aanwenden van een rechtsmiddel wordt gebonden aan een – niet onredelijk korte – termijn (HR 5 juli 2019, nr. 18/01961, ECLI:NL:HR:2019:1102, BNB 2019/142, r.o. 2.6.1. t/m 2.6.4.). Daar komt bij dat het opleggen van de bestuurlijke vergrijpboete aan belanghebbende is aangekondigd in het (concept en definitieve) controlerapport dat van het boekenonderzoek is opgemaakt, en belanghebbende blijkens vermelding daarvan in het definitieve controlerapport dat tot de gedingstukken behoort, meermaals de mogelijkheid is geboden daarop te reageren; ook in zoverre is belanghebbende door het bestuursorgaan in staat gesteld zich tegen de boete voortijdig te verweren.

Al hetgeen overigens nog door belanghebbende in zijn stukken dan wel ter zitting is aangevoerd leidt het Hof niet tot een andersluidend oordeel. Dit houdt tevens in dat het Hof niet toekomt aan de door belanghebbende voorgestane inhoudelijke beoordeling van zijn verzoek om ambtshalve vermindering van de navorderingsaanslag (met boete).