Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 11-06-2024, ECLI:NL:GHARL:2024:3927, 22/504, 22/505 en 24/447

2.1.

Verzoeker is gehuwd met mevrouw [de echtgenote] (hierna: de echtgenote). Beiden zijn (blijvend) invalide als gevolg van een ongeval.

2.2.

Verzoeker verricht activiteiten als beeldend kunstenaar onder de naam “ [naam1] ”. De activiteiten bestaan uit het zelf vervaardigen van schilderijen, alsmede de verkoop van schilderijen en/of zeefdrukken of ander kunstzinnig drukwerk, onder meer via “ [naam2] ”.

2.3.

In het jaar 2005 hebben partijen een vaststellingsovereenkomst zonder einddatum gesloten over de aftrek van extra vervoerskosten wegens invaliditeit (hierna: de VSO). Daarin is, voor zover hier van belang, het volgende bepaald:

2.4.

De Inspecteur heeft de VSO (eenzijdig) opgezegd met ingang van belastingjaar 2011.

2.5.

Het Hof heeft in de uitspraak van 27 juni 2017 beslist dat de VSO rechtsgeldig is opgezegd en dat van een schending van de beginselen van behoorlijk bestuur geen sprake is. Het hiertegen gerichte beroep in cassatie van verzoeker is afgewezen, evenals zijn verzoek om herziening van het arrest (zie onder 1.2.).

2.6.

Op 24 september 2012 is door verzoeker, zijn echtgenote en hun dochter de Stichting [naam3] (hierna: Stichting [naam3] ) opgericht. Bij beschikking van 23 oktober 2012 is Stichting [naam3] aangemerkt als een culturele instelling en bij beschikking van 12 november 2012 met terugwerkende kracht tot de datum van oprichting als ANBI.

2.7.

Op 6 november 2012 heeft verzoeker telefonisch overleg gehad met twee medewerkers van de Belastingdienst. Hij heeft hiervan achteraf voor eigen gebruik gespreksnotities opgemaakt (hierna: de gespreksnotities). In de gespreksnotities is het volgende vermeld:

2.8.

In opdracht van verzoeker heeft [naam8] , Register Taxateur op het gebied van Kunst, antiek en inboedelgoederen en als zodanig erkend en geregistreerd door Federatie [naam9] en gecertificeerd door Stichting [naam10] , in een taxatierapport van 15 november 2012 de vervangingswaarde (inclusief omzetbelasting) van het door verzoeker vervaardigde schilderij “ [naam6] ” (hierna: het schilderij) bepaald op € 100.000.

2.9.

Op 20 december 2012 is voor notaris [naam11] een akte “Schenking Lijfrente” verleden betreffende de donatie van het schilderij door verzoeker aan Stichting [naam3] . Deze akte luidt, voor zover van belang, als volgt:

- de schenker wenst aan de stichting uit vrijgevigheid te schenken: het acrylverfschilderij op doek door [verzoeker] , titel „ [naam6] ” (…), met de bedoeling dat de stichting het schilderij doneert aan het [naam12] te [plaats1] (…);

- de doelstelling van de stichting voorziet in dit doel;

(…)

- aan het schilderij is blijkens aangehecht kopie taxatierapport, opgemaakt door [naam8] , (…) een waarde toegekend van honderdduizend euro (…).

1. De periodieke schenking omvat jaarlijks één/vijfde gedeelte van de eigendom van het schilderij, overeenkomende met een waarde van telkens twintigduizend euro (€ 20.000,00) per jaar.

2. De eerste termijn van de schenking casu quo eigendomsoverdracht vindt plaats op heden, de tweede respectievelijk volgende termijn op één januari van elk volgend kalenderjaar.

3. De verplichting tot het doen van de schenkingen eindigt niet bij het overlijden van de schenker.

4. De schenking geschiedt onder de voorwaarde dat het schilderij wordt gedoneerd aan- en tentoongesteld door het museum onder voorwaarden zoals zijn overeengekomen tussen de stichting en het museum.

1. De schenking of een gedeelte daarvan kan worden herroepen door de schenker indien en zolang wegens redenen buiten de wil van de schenker of de stichting niet kan worden voldaan aan de hiervoor onder 4 gestelde voorwaarde alsmede indien de stichting haar status van culturele ANBI verliest voordat de laatste termijn van de schenking heeft plaatsgevonden.

(…).”

2.10.

Bij beschikking van 13 oktober 2015 heeft de Inspecteur met terugwerkende kracht tot datum toekenning - 24 september 2012 - de status van Stichting [naam3] als ANBI en als culturele instelling ingetrokken.

2.11.

In februari 2016 is het schilderij overgedragen aan het [naam12] (hierna: het museum). Op 14 oktober 2016 heeft in het kader daarvan een ceremonie in het museum plaatsgevonden in het bijzijn van verzoeker en zijn echtgenote.

2.12.

De Rechtbank heeft bij uitspraak van 9 mei 2017, ECLI:NL:RBGEL:2017:2562, geoordeeld dat de intrekking van de ANBI- en culturele instellingstatus terecht was omdat de feitelijke werkzaamheden van Stichting [naam3] slechts gericht waren op de overdracht van het schilderij van verzoeker aan het museum en dat Stichting [naam3] daarmee het belang van één van haar bestuurders behartigde en niet het algemeen belang. In deze uitspraak overwoog de Rechtbank verder dat verzoeker met de wijze van schenking via Stichting [naam3] heeft getracht een aftrek in de inkomstenbelasting te creëren waar hij zonder het tussenschuiven van een ANBI niet voor in aanmerking zou komen. Daarnaast stond enkel de promotie van verzoeker als kunstenaar voorop. Het hoger beroep tegen deze uitspraak is niet-ontvankelijk verklaard omdat het griffierecht niet is betaald.

2.13.

Bij uitspraak van 9 oktober 2018, ECLI:NL:GHARL:2018:8807, betreffende de aanslag IB/PVV voor het jaar 2012, heeft dit Hof in het kader van de giftenaftrek geoordeeld dat de donatie van het schilderij aan Stichting [naam3] niet als (aftrekbare) gift is aan te merken, omdat geen sprake is van een bevoordeling uit vrijgevigheid.

2.14.

Bij uitspraak van het Hof van 10 november 2020, ECLI:NL:GHARL:2020:9264, betreffende de aanslagen IB/PVV voor de jaren 2013 en 2014, heeft dit Hof - met verwijzing naar voormelde uitspraak van het Hof betreffende het jaar 2012 - geoordeeld dat de giftenaftrek ter zake van de donatie van het schilderij aan Stichting [naam3] terecht is geweigerd. Verzoeker heeft hiertegen, met tussenkomst van het Hof, beroep in cassatie ingesteld bij de Hoge Raad. De Hoge Raad heeft het beroep in cassatie met toepassing van artikel 80a van de Wet op de rechtelijke organisatie niet-ontvankelijk verklaard bij arrest van 9 juli 2021.

2.15.

In zijn (herziene) aangiften IB/PVV voor de jaren 2015 en 2016 heeft verzoeker het standpunt ingenomen dat zijn activiteiten als beeldend kunstenaar een onderneming vormen en dat hij als ondernemer een verlies heeft geleden van € 14.196 (€ 4.351 omzet -/- € 17.620 kosten -/- € 927 investeringsaftrek) over het jaar 2015 en van € 9.911 (€ 3.603 omzet -/- € 13.514 kosten) over het jaar 2016.

2.16.

Over de jaren 2005 tot en met 2017 heeft verzoeker in zijn aangiften IB/PVV de volgende resultaten verantwoord als winst uit onderneming (voor toepassing van de ondernemersaftrek):

2.17.

Verder heeft verzoeker in zijn aangifte IB/PVV voor het jaar 2015 en de herziene aangifte IB/PVV voor het jaar 2016 de volgende aftrek voor specifieke zorgkosten geclaimd (bedragen in €):

2.18.

In zijn aangifte IB/PVV voor het jaar 2015 heeft verzoeker geen giftenaftrek geclaimd. Voor het jaar 2016 heeft verzoeker in zijn herziene aangifte IB/PVV € 21.250 aan aftrekbare giften opgevoerd, te weten een periodieke gift van € 20.000 aan “Stichting [naam3] ” met een verhoging van € 1.250 voor giften aan culturele instellingen.

2.19.

De aangifte IB/PVV voor het jaar 2015 vermeldt een rendementsgrondslag in Box 3 van € 33.639. Hiervan heeft verzoeker € 26.545 in aanmerking genomen, zodat het voordeel uit sparen en beleggen voor hem € 1.061 bedraagt waarover € 318 belasting is verschuldigd. In zijn herziene aangifte IB/PVV voor het jaar 2016 heeft verzoeker geen rendementsgrondslag en voordeel uit sparen en beleggen in aanmerking genomen.

2.20.

Bij het opleggen van de aanslag IB/PVV voor het jaar 2015 heeft de Inspecteur de aangegeven belastbare winst (het verlies) en de vervoerskosten in verband met ziekte en invaliditeit volledig gecorrigeerd.

2.21.

Bij het opleggen van de aanslag IB/PVV voor het jaar 2016 heeft de Inspecteur de aangegeven belastbare winst (het verlies) gecorrigeerd, de vervoerskosten in verband met ziekte en invaliditeit tot een bedrag van € 2.998 geaccepteerd (zonder rekening te houden met extra vervoerskosten) en de giftenaftrek geweigerd.

2.22.

Bij uitspraak op bezwaar voor het jaar 2015 heeft de Inspecteur geen bron van inkomen en geen giftenaftrek in aanmerking genomen, maar wel alsnog een bedrag van € 6.044 geaccepteerd aan vervoerskosten ter verkrijging van medische zorg (te weten: 4.835 kilometer - conform opgaaf verzoeker - maal € 1,25). De werkelijke autokosten zijn bepaald op € 10.540 (te weten: € 6.540 en aanvullend € 4.000 afschrijvingslasten). Voor een aftrek in verband met extra vervoerskosten heeft de Inspecteur geen aanleiding gezien, aangezien de werkelijke autokosten (€ 10.540) minus de reeds geaccepteerde vervoerskosten ter verkrijging van medische zorg (€ 6.044) beneden het zogenoemde normbedrag (€ 7.959) blijven. De persoonsgebonden aftrek wegens uitgaven voor specifieke zorgkosten komt hierdoor uit op € 7.165, waarvan - conform de wens van verzoeker - € 6.005 is toegerekend aan verzoeker en € 1.160 aan de echtgenote. Het belastbaar inkomen uit werk en woning is hierdoor verminderd tot € 29.863. Het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen is ongewijzigd gebleven (€ 1.061). Het verzoek om toekenning van een dwangsom is afgewezen.

2.23.

Bij uitspraak op bezwaar voor het jaar 2016 heeft de Inspecteur evenmin een bron van inkomen of een giftenaftrek in aanmerking genomen. De persoonsgebonden aftrek wegens uitgaven voor specifieke zorgkosten heeft de Inspecteur als volgt berekend:

2.24.

Verzoeker is tegen voormelde uitspraken op bezwaar in beroep gekomen bij de Rechtbank. De Rechtbank heeft de beroepen bij twee afzonderlijke uitspraken, van 4 maart 2020 en van 10 februari 2021, ongegrond verklaard.

2.25.

In de uitspraak van 15 februari 2022 heeft het Hof het hoger beroep van verzoeker ongegrond verklaard.

2.26.

Het Hof heeft op 31 maart 2022 het herzieningsverzoek van verzoeker ontvangen.