Gerechtshof Den Haag, 09-07-2024, ECLI:NL:GHDHA:2024:1255, BK-23/654
Gerechtshof Den Haag, 09-07-2024, ECLI:NL:GHDHA:2024:1255, BK-23/654
Gegevens
- Instantie
- Gerechtshof Den Haag
- Datum uitspraak
- 9 juli 2024
- Datum publicatie
- 8 oktober 2025
- Formele relaties
- Eerste aanleg: ECLI:NL:RBDHA:2023:7928, Bekrachtiging/bevestiging
- Zaaknummer
- BK-23/654
- Relevante informatie
- Art. 229b Gemw, Art. 217 Gemw
Inhoudsindicatie
Leges omgevingsvergunning Den Haag 2018. Geraamde baten gaan de geraamde lasten niet te boven. Raming van baten is niet onzorgvuldig, ondanks grote verschillen tussen de raming en de realisatie in opeenvolgende jaren. Gemeente voldoet aan opbrengstlimiet. De omschrijving van de heffingsmaatstaf (het begrip ‘bouwkosten’) in de Tarieventabel is voldoende kenbaar.
Uitspraak
Team Belastingrecht
meervoudige kamer
nummer BK-23/654
in het geding tussen:
(gemachtigde: E. Staas)
en
(vertegenwoordiger: […] )
op het hoger beroep van belanghebbende tegen de uitspraak van de Rechtbank Den Haag (de Rechtbank) van 23 mei 2023, nummer SGR 21/3741.
Procesverloop
De Heffingsambtenaar heeft bij schriftelijke kennisgeving met dagtekening 5 juli 2019 van belanghebbende leges tot een bedrag van € 529.123,45 gevorderd (de aanslag).
Belanghebbende heeft tegen de aanslag bezwaar gemaakt.
Op 22 april 2021 heeft de Heffingsambtenaar uitspraak op het bezwaar van belanghebbende gedaan. Daarin heeft hij het bezwaar ongegrond verklaard.
Belanghebbende heeft tegen de uitspraak op bezwaar beroep ingesteld bij de Rechtbank. De Rechtbank heeft beslist:
“De rechtbank:
- verklaart het beroep ongegrond;
- veroordeelt verweerder tot vergoeding van immateriële schade tot een bedrag van € 1.336;
- veroordeelt de Staat tot vergoeding van immateriële schade tot een bedrag van € 664;
- veroordeelt verweerder in de proceskosten van eiseres tot een bedrag van € 418,50;
-veroordeelt de Staat in de proceskosten van eiseres tot een bedrag van € 418,50;
- draagt verweerder op € 180 van het door eiseres betaalde griffierecht aan haar te vergoeden;
- draagt de Staat op € 180 van het door eiseres betaalde griffierecht aan haar te vergoeden.”.
Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. Er is € 548 griffierecht geheven. De Heffingsambtenaar heeft een verweerschrift ingediend. Belanghebbende heeft op 23 mei 2024 nadere stukken ingediend.
Het hoger beroep is behandeld op de zitting van het Hof van 28 mei 2024. Partijen zijn verschenen. De Heffingsambtenaar heeft een pleitnota overgelegd. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt.
Feiten
Belanghebbende heeft op 20 juli 2018 een omgevingsvergunning aangevraagd. Daaraan ontleent het Hof onder meer het volgende:
|
Locatie |
|
|
1. Kadastraal perceelnummer |
|
|
Burgerlijke gemeente |
[plaats] |
|
Kadastrale gemeente |
[plaats] |
|
Kadastrale sectie |
[…] |
|
Kadastraal perceelnummer |
[…] |
|
Bouwplannaam |
[straat] |
|
(…) |
|
|
Bouwen Overig bouwwerk bouwen |
|
|
1. De bouwwerkzaamheden |
|
|
Het bouwwerk wordt gedeeltelijk vervangen |
|
|
Toelichting |
Wijzigen bestaand gebouw en nieuwbouw |
|
(…) |
(…) |
|
7. Gebruik |
|
|
Waar gebruikt u het bouwwerk en/of het terrein momenteel voor? |
Wonen & overige gebruiksfuncties |
|
(…) |
|
|
Waar gaat u het bouwwerk voor gebruiken? |
Wonen & overige gebruiksfuncties |
|
8. Gebruiksfuncties |
|
|
Gebruiksfunctie Aantal personen Gebruiksoppervlakte (m2) Verblijfsoppervlakte (m2) |
Winkel 10 1.257 1.237 |
|
(…) |
Bijlagen
(…)
Kosten
|
Wat zijn de geschatte kosten voor het totale project in euro’s exclusief BTW |
€ 13.000.000 |
In de aanslag van 5 juli 2019 is de Heffingsambtenaar uitgegaan van de door belanghebbende geschatte bouwkosten exclusief BTW van € 13.000.000. Bij dit bedrag heeft de Heffingsambtenaar de BTW opgeteld, hetgeen resulteert in een legesgrondslag van € 15.730.000. De aanslag houdt verder, voor zover van belang, het volgende in:
|
Onderdeel tarieventabel verordening |
Omschrijving |
Heffings- grondslag |
Tarief |
Bedrag |
|
2.3.1 |
Omgevingsvergunning binnenplanse afwijking met bouwactiviteit […] : (*) |
1 |
€ 595,45 |
€ 595,45 |
|
2.1.1.2 |
Omgevingsvergunning Bouwactiviteit […] : (*) |
€ 15.730.000 |
3,360% |
€ 528.528,00 |
|
(*) Omschrijving bouwactiviteit […] is in de aanslag omschreven als: Het oprichten van 121 appartementen en 8 commerciële ruimten door het veranderen en vergroten van de woningen [adressen 1] en [adressen 2] (het project [naam project]) |
Bij e-mail van 12 maart 2020 heeft belanghebbende de integrale begroting van het project [naam project] aan de Heffingsambtenaar gestuurd. Daaraan ontleent het Hof het volgende.
|
Functie Type Soort Bouwlagen onder peil Bouwlagen boven peil |
Woningbouw Gestapeld Nieuw en verbouw -- 8 |
METING NEN 2580
|
ST: BVO: BIH: TBB: BGT: BGD: BGO: BDT: BOT: |
Kenmerkend element Bruto vloeroppervlak Bruto inhoud Footprint (incl. onder- en overbouwd) Bruto gevenoppervlak (boven maaiveld) Geveloppervlak dicht Geveloppervlak open Bruto dakoppervlak Bruto onbebouwd terreinoppervlak |
133 11.791 35.477 2.031 6.315 3.933 2.613 2.602 -- |
woningen m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 |
BOUWKOSTEN NIVEAU 3
|
BOUWKUNDIGE WERKEN |
m2 |
€ /m2 |
(sub)totaal |
€/bvo |
% bouwkosten |
|
Fundering Skelet Afbouw daken en buitenplafonds Gevelafbouw/gevelafwerking Inbouw (excl. inbouw gebruiker) Afwerkingen Overige bouwkundige voorzieningen |
2.031 11.791 2.602 6.315 11.791 11.791 11.791 |
411,76 247,15 257,71 407,88 95,51 95,76 14,55 |
836.267 2.914.080 670.593 2.575.760 1.126.101 1.129.046 171.602 |
70,92 247,15 56,87 218,46 95,51 95,76 14,55 |
5,1 17,8 4,1 15,7 6,9 6,9 1,0 |
|
TOTAAL BOUWKUNDIGE WERKEN |
9.423.348 |
799,21 |
57,4 |
||
|
INSTALLATIES |
m2 |
€ /m2 |
(sub)totaal |
€/bvo |
% bouwkosten |
|
WTB: vloeistof en gasinstallatie WTB: Klimaatinstallaties Elektronische installaties Transport installatie |
11.791 11.791 11.791 11.791 |
54,73 91.13 58,91 35,17 |
645.322 1.074.456 694.570 414.700 |
54,73 91,13 58,91 35,17 |
3,9 6,5 4,2 2,5 |
|
TOTAAL INSTALLATIES |
2.829.048 |
239,94 |
17,2 |
||
|
VASTE INRICHTING |
m2 |
€ /m2 |
(sub)totaal |
€/bvo |
% bouwkosten |
|
Vaste inrichting |
11.791 |
36,41 |
429.305 |
36,41 |
2,6 |
|
TOTAAL VASTE INRICHTING |
429.305 |
36,41 |
2,6 |
||
|
TERREIN |
m2 |
€ /m2 |
(sub)totaal |
€/bvo |
% bouwkosten |
|
Terrein |
228 |
80,00 |
18.224 |
1,55 |
0,1 |
|
TOTAAL TERREIN |
18.224 |
1,55 |
0,1 |
||
|
INDIRECTE BOUWKOSTEN |
% |
over € |
(sub)totaal |
€/bvo |
% |
|
Diversen (detaillering in ontwerpfase) Algemene uitvoeringskosten Coördinatiekosten nevenaannemers - coördinatie installaties - coördinatie overige |
5,9 13,1 3,0 -- |
12.699.325 13.453.997 3.111.953 -- |
754.072 1.760.500 |
63,95 149,31 |
4,6 |
|
Totaal bijzondere kosten |
3,0 |
3.111.953 |
93.359 |
7,92 |
0,6 |
|
Opslagen - AK - Winst & risico - Overig / (CAR-afkoop e.d) |
6,0 2,5 0,5 |
12.102.544 12.828.697 13.149.414 |
726.153 320.717 62.148 |
||
|
Totaal opslagen |
9,2 |
12.102,544 |
1.109.018 |
94,06 |
6,8 |
|
TOTAAL INDIRECTE BOUWKOSTEN |
29,3 |
12.699.925 |
3.716.949 |
315,24 |
22,6 |
|
TOTAAL BOUWKOSTEN excl. BTW |
16.416.873 |
1.395,35 |
100 |
In de bezwaarfase heeft de Heffingsambtenaar aan belanghebbende een “basisraming legesopbrengst 2018 voor grote bouwplannen met een bouwsom groter dan € 1 mln.” (Ramingslijst 2018) verstrekt. In de Ramingslijst 2018 staan 62 projecten. Voor 50 van de 62 projecten is in 2018 geen aanvraag ingediend.
Voor 8 van de 62 projecten zijn in de Ramingslijst 2018 de verschuldigde leges vermeld. Deze 8 projecten staan in het hieronder opgenomen schema. Uitgaande van het totaalbedrag van de voor de 8 projecten verschuldigde leges heeft de Heffingsambtenaar de legesopbrengsten voor grote projecten in 2018 geraamd. Ook deze berekening is in het onderstaande schema opgenomen.
|
Stadsdeel |
Deelproject |
Leges vermeld in Ramingslijst |
|
[…] |
[…] |
€ 1.400.563 |
|
[…] |
[…] |
€ 932.500 |
|
[…] |
[…] |
€ 414.963 |
|
[…] |
[…] |
€ 1.659.943 |
|
[…] |
[…] |
€ 1.027.615 |
|
[…] |
[…] |
€ 3.042.569 |
|
[…] |
[…] |
€ 1.138.630 |
|
[…] |
[…] |
€ 250.330 |
|
Totaal |
€ 9.867.113 |
|
|
Verlaging legestarieven met 10% |
- € 986.711 |
|
|
Minder opbrengst als gevolg van lager maximumtarief |
- € 200.000 |
|
|
Raming opbrengst projecten met bouwsom > € 1 mln. |
€ 8.680.402 |
|
|
Stelpost grote bouwplannen |
€ 4.500.000 |
|
|
Totaal raming grote bouwplannen |
€ 13.180.402 |
Het project [naam project] is niet in de Ramingslijst 2018 vermeld.
In hoger beroep heeft de Heffingsambtenaar de “Gerealiseerde projectenlijst 2018 voor 89 grote bouwplannen met een bouwsom groter dan € 1 mln.” (Realisatielijst 2018) overgelegd. In de Realisatielijst 2018 zijn de voor de daarin vermelde projecten in rekening gebrachte legesbedragen niet opgenomen. Van de 89 in de Realisatielijst 2018 vermelde grote projecten staan er 12 in de Ramingslijst 2018.
Het project [naam project] is niet in de Realisatielijst 2018 vermeld. Wel staat het project [naam project] in de in hoger beroep overgelegde realisatielijst voor het jaar 2019. Ook in deze realisatielijst zijn de voor de daarin vermelde grote projecten in rekening gebrachte legesbedragen niet opgenomen.
In hoger beroep heeft de Heffingsambtenaar de twee hierna opgenomen overzichten overgelegd.
“Overzicht gerealiseerde legesinkomsten 2013-2023
|
[Jaar] |
Raming |
Gerealiseerd |
Verschil |
% afwijking |
|
2013 |
€ 18.197.000 |
€ 18.602.000 |
€ 405.000 |
2 % |
|
2014 |
€ 16.000.000 |
€ 20.600.000 |
€ 4.600.000 |
29 % |
|
2015 |
€ 13.516.000 |
€ 13.216.000 |
- € 300.000 |
-2 % |
|
2016 |
€ 14.209.000 |
€ 22.928.000 |
€ 8.719.000 |
61 % |
|
2017 |
€ 17.071.000 |
€ 32.175.000 |
€ 15.104.000 |
88 % |
|
2018 |
€ 14.470.000 |
€ 25.770.000 |
€ 11.300.000 |
78 % |
|
2019 |
€ 18.981.000 |
€ 21.858.000 |
€ 2.877.000 |
15 % |
|
2020 |
€ 21.763.000 |
€ 21.175.000 |
- € 588.000 |
-3 % |
|
2021 |
€ 25.140.000 |
€ 23.615.000 |
- € 1.525.000 |
-6 % |
|
2022 |
€ 24.778.000 |
€ 16.236.000 |
- € 8.542.000 |
-34 % |
|
2023 |
€ 25.598.000 |
€ 17.254.000 |
- € 8.344.000 |
-33 % |
Stand van de voorziening 2013-2023
|
Jaar |
Jaarrekening beginsaldo |
Jaarrekening eindsaldo |
Verschil |
|
2013 |
- € 3.564.000 |
€ 1.611.000 |
€ 5.175.000 |
|
2014 |
€ 1.611.000 |
€ 6.770.000 |
€ 5.159.000 |
|
2015 |
€ 6.770.000 |
€ 3.816.000 |
- € 2.954.000 |
|
2016 |
€ 3.816.000 |
€ 22.928.000 |
€ 8.026.000 |
|
2017 |
€ 11.842.000 |
€ 32.175.000 |
€ 12.499.000 |
|
2018 |
€ 24.341.000 |
€ 25.770.000 |
€ 4.573.000 |
|
2019 |
€ 28.914.000 |
€ 21.858.000 |
€ 897.000 |
|
2020 |
€ 29.811.000 |
€ 21.175.000 |
- € 2.808.000 |
|
2021 |
€ 27.003.000 |
€ 23.615.000 |
- € 3.374.000 |
|
2022 |
€ 23.629.000 |
€ 16.236.000 |
- € 11.464.000 |
|
2023 |
€ 12.165.000 |
€ 17.254.000 |
- € 9.147.000 |
(…)”
Verordening en tarieventabel
De raad van de gemeente Den Haag heeft in zijn openbare vergadering van 22 november 2012 de Legesverordening omgevingsvergunning 2013 vastgesteld (de Verordening). Bij de Verordening behoort een tarieventabel. De Verordening is in werking getreden op 1 januari 2013. Daarna is de bij de Verordening behoren tarieventabel jaarlijks gewijzigd. De voor het jaar 2018 geldende tarieventabel is door de raad van de gemeente Den Haag vastgesteld in zijn openbare vergadering van 2 november 2017 (de Tarieventabel). De Tarieventabel is in werking getreden 1 januari 2018.
In de Verordening is onder meer bepaald:
“ Artikel 2 Belastbaar feit
Onder de naam “leges” worden rechten geheven voor het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten. Een en ander zoals genoemd in deze verordening en de daarbij behorende tarieventabel.
Artikel 3 Belastingplicht
Belastingplichtig is de aanvrager dan wel degene ten behoeve van wie de dienst is verleend of handelingen zijn verricht.
(…)
Artikel 5 Tarieven
3. De leges worden geheven naar de maatstaven en tarieven, opgenomen in de bij deze verordening behorende tarieventabel, met in achtneming van het overigens in dit artikel bepaalde.
(…)
Artikel 6 Wijze van heffing en bekendmaking
1. De leges worden geheven bij wege van schriftelijke kennisgeving (…)
2. Het gevorderde bedrag wordt aan de belastingschuldige bekend gemaakt door toezending of uitreiking van de schriftelijke kennisgeving.
Artikel 7 Tijdstip van ontstaan van de belastingschuld en termijnen van betaling
3. De leges zijn verschuldigd bij het aanvragen van een in deze verordening omschreven dienst.
(…)”
In de Tarieventabel 2018 is onder meer bepaald:
“Afdeling 1 Begripsomschrijvingen
|
Art. |
Omschrijving |
|
1.1 |
Voor de toepassing van deze tarieventabel wordt verstaan onder: |
|
1.1.1 |
bouwkosten: Het bedrag waarvoor de aannemer zich heeft verbonden het werk tot stand te brengen (de aannemingssom), de omzetbelasting daarin begrepen, of voor zover deze ontbreekt, een raming van kosten die voortvloeien uit de aangegane verplichtingen voor de fysieke realisatie (het bouwen) van de bouwwerken, de omzetbelasting daarin begrepen. Indien het bouwen geheel of gedeeltelijk door zelfwerkzaamheid geschiedt wordt in dit hoofdstuk onder bouwkosten verstaan: de prijs die aan een derde in het economisch verkeer zou moeten worden betaald voor het tot stand brengen van het bouwwerk waarop de aanvraag betrekking heeft. |
|
(…) |
(…) |
(…)
Afdeling 2 Omgevingsvergunning
|
Art. |
Omschrijving |
Tarief |
|
2 |
Het tarief bedraagt voor het in behandeling nemen van een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor een project: de som van de verschuldigde leges voor de verschillende activiteiten of handelingen waaruit het project geheel of gedeeltelijk bestaat en waarop de aanvraag betrekking heeft en de verschuldigde leges voor de extra toetsen die in verband met de aanvraag moeten worden uitgevoerd, berekend naar de tarieven overeenkomstig het\ bepaalde in afdeling 2 (…). |
|
|
2.1 |
Bouwactiviteiten |
|
|
2.1.1 |
Indien de aanvraag om een omgevingsvergunning betrekking heeft op een bouwactiviteit als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder a, van de Wabo, bedraagt het tarief: |
|
|
2.1.1.1 |
indien de bouwkosten € 250.000,- of minder bedragen van de bouwkosten van het uit te voeren bouwwerk, berekend over elk geheel bedrag van € 50,00 (…) |
1,5% |
|
2.1.1.2 |
indien de bouwkosten meer dan € 250.000,- bedragen van de bouwkosten van het uit te voeren bouwwerk, berekend over elk geheel bedrag van € 50,00 (…) |
3,36% |
|
met een maximum van |
€ 1.000.000 |
|
|
(…) |
(…) |
(…) |
|
2.3 |
Planologisch strijdig gebruik waarbij tevens sprake is van een bouwactiviteit |
|
|
Indien de aanvraag om een omgevingsvergunning betrekking heeft op een bouwactiviteit als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder c, van de Wabo en tevens sprake is van een bouwactiviteit als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder a, van de Wabo, bedraagt het tarief, onverminderd het bepaalde in onderdeel 2.1: |
||
|
2.3.1 |
indien artikel 2.12, eerste lid, onder a, onder 1o, van de Wabo van toepassing is (binnenplanse kleine afwijking)” |
€ 595,45 |
|
(…) |
(…) |
(…)”