Parket bij de Hoge Raad, 26-03-2024, ECLI:NL:PHR:2024:298, 22/04686

“1. subsidiair

hij in de periode van 01 december 2011 tot en met 05 maart 2014, in Nederland, tezamen en in vereniging met [medeverdachte 1] (geb. [geboortedatum] 1953, verder te noemen [medeverdachte 1] ) en/of [bedrijf 1] B.V. (verder te noemen [bedrijf 1] ), terwijl [bedrijf 1] bij vonnis van de Rechtbank Zwolle-Lelystad van 12 juli 2012, in staat van faillissement is verklaard, telkens ter bedrieglijke verkorting van de rechten van diens ( [bedrijf 1] ) schuldeiser(s): goederen aan de boedel heeft onttrokken, en - op een tijdstip waarop verdachte en zijn mededader wisten dat het faillissement niet kon worden voorkomen - enig goed klaarblijkelijk beneden de waarde heeft vervreemd, immers hebben verdachte en [medeverdachte 1] -zakelijk omschreven-:

*** een overeenkomst tussen [bedrijf 2] B.V. (verder te noemen [bedrijf 2] , doch later [bedrijf 3] B.V. verder te noemen [bedrijf 3] ) en [bedrijf 1] , gedateerd op 01 december 2011 gesloten en ondertekend, waarin wordt overeengekomen en omschreven dat [bedrijf 1] een vordering (verder te noemen de Vordering) heeft op [bedrijf 2] per 30 november 2011 ten bedrage van EUR 38.250.000 -welke vordering tot zekerheid voor nakoming van haar schulden door [bedrijf 1] was verpand aan de Rabobank- en dat deze Vordering wordt omgezet middels een (agio)storting door [bedrijf 1] van EUR 38.250.000 op (door haar gehouden) aandelen [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] ) en waarbij [bedrijf 1] verklaart niets meer van [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] te vorderen te hebben uit hoofde van de Vordering en kwijting verleent aan [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] voor betaling van de Vordering en [bedrijf 1] verklaart niets meer van [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] te vorderen te hebben uit hoofde van de Vordering tot nadere storting van die EUR 38.250.000 en kwijting te verlenen aan [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] voor betaling van de Vordering tot nadere storting van die EUR 38.250.000, door welke overeenkomst een schuld van [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] aan [bedrijf 1] de facto is omgezet naar eigen vermogen van [bedrijf 2] en een vordering van [bedrijf 1] op [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] is omgezet in verhoging van het bedrag van de deelneming in het risicodragend kapitaal van [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] , waardoor [bedrijf 1] per saldo heeft afgezien van het vermogensrecht bestaande in die Vordering en het pandrecht van de Rabobank wordt miskend, en

*** middels notariële akte (op 01 december 2011) de aandelen van [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] -(ver) beneden de waarde in het economisch verkeer - voor een geldbedrag van EUR 7.000.000 overgedragen aan [bedrijf 4] BV (verder te noemen [bedrijf 4] ) waarbij is overeengekomen dat betaling van de koopsom van de aandelen door afstand is voldaan middels de hierna te noemen geldleningsovereenkomst, en

*** op 01 december 2011 een geldleningsovereenkomst tussen [bedrijf 1] en [bedrijf 4] gesloten en ondertekend waarbij [bedrijf 1] een geldbedrag van EUR 7.000.000 leent aan [bedrijf 4] onder meer onder voorwaarde van 7 (zeven) jaarlijkse aflossingen van elk EUR 1.000.000 door [bedrijf 4] te beginnen op 01 december 2012, en

*** (op 01 december 2011) een sponsorovereenkomst gesloten tussen [bedrijf 1] en [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] inhoudende dat [bedrijf 1] gedurende zeven jaren jaarlijks EUR 1.000.000 betaalt voor door [bedrijf 2] , later [bedrijf 3] te leveren sponsoractiviteiten, welke feiten tezamen en in onderling verband bezien ertoe hebben geleid dat aanzienlijke vermogensbestanddelen het vermogen van [bedrijf 1] hebben verlaten;

en

1. meer subsidiair

*** in de periode van 01 december 2011 tot en met 05 maart 2014 in Nederland in het geval van een faillissement en/of in het vooruitzicht daarvan, terwijl dat faillissement is gevolgd, ter bedrieglijke verkorting van de rechten der schuldeisers, enig goed aan de boedel heeft onttrokken, immers heeft verdachte -zakelijk omschreven- terwijl [bedrijf 1] bij vonnis van de Rechtbank Zwolle-Lelystad van 12 juli 2012, in staat van faillissement is verklaard-

*** een vordering ter hoogte van EUR 5.273.139 van [bedrijf 3] op [bedrijf 4] voor een bedrag van EUR 5.250.000 -welke vordering is ontstaan onder meer door verkoop van (top)paarden in eigendom van [bedrijf 3] waarbij de opbrengst is ontvangen op een bankrekening van [bedrijf 4] - verrekend met een uitdeling (uitbetaling agio) van [bedrijf 3] aan [bedrijf 4] , waardoor aan het eigen vermogen van [bedrijf 3] een bedrag van EUR 5.250.000 is onttrokken;”

“6. Overweging met betrekking tot het bewijs

Het hof is van oordeel dat het door verdachte gevoerde verweer strekkende tot vrijspraak van het tenlastegelegde wordt weersproken door de gebezigde bewijsmiddelen. Het hof heeft geen reden om aan de juistheid en betrouwbaarheid van de inhoud van die bewijsmiddelen te twijfelen.

Het hof overweegt daarbij in het bijzonder als volgt.

[…]

Voorzienbaarheid van het faillissement

[…]

Standpunt van de verdediging

De raadsman heeft aangevoerd dat verdachte het faillissement van [bedrijf 1] niet kon voorzien. Verdachte was voor informatie over [bedrijf 1] afhankelijk van zijn vader en via zijn vader kwam dergelijke informatie zeker niet tot hem. Zijn vader was en is er nog steeds van overtuigd dat [bedrijf 1] te redden was geweest en dat hij is kapotgemaakt door de banken. Dit heeft hij altijd uitgedragen, ook naar zijn familie. Pas toen aan [bedrijf 1] surseance van betaling was verleend, werd het duidelijk dat er mogelijk iets aan de hand was. Zijn positie als aandeelhouder stelde feitelijk niet zoveel voor, hij had maar één stem, zijn vader had er drie. Zelfs als verdachte zich in de jaarstukken had verdiept, was er nog geen reden tot zorg. Het jaarverslag 2011 vermeldt een resultaat over 2010 van € 21,5 miljoen. Verder staat in de jaarstukken dat [bedrijf 1] in de loop van 2011 herstel verwachtte. Het openbaar ministerie heeft naar voren gebracht dat het ABN Amro-krediet onterecht onder de langlopende schulden is opgenomen, maar hoe had verdachte dat moeten weten?

En wat de algemene kennis van de vastgoedmarkt betreft: zelfs als verdachte die kennis had opgedaan, dan had dit nog niet tot grote zorgen geleid. Begin 2011 was al herstel te zien en de verwachting was dat dit door zou zetten. Bovendien is het gegeven dat verdachte iets zou kunnen weten onvoldoende om voorwaardelijk opzet aan te nemen.

De brief van 26 oktober 2011 die [medeverdachte 1] aan de ABN Amro schreef is ook als bewijs opgevoerd. In de brief stelt [medeverdachte 1] dat de aandeelhouders het volstrekt oneens zijn met de wijze waarop in oktober 2010 de beëindigingsovereenkomst tot stand is gekomen. Maar het verwijzen naar beperkte beslissingsbevoegdheid is een bekende onderhandelingstechniek. Daar kan niet uit worden afgeleid dat zijn zoon betrokken was bij de onderhandelingen.

Bij het bewezen verklaren van bedrieglijke bankbreuk dienen twee bestanddelen onafhankelijk van elkaar te worden beoordeeld: is bewust de aanmerkelijke kans op een faillissement aanvaard en is er sprake van onttrekking dan wel vervreemding ver beneden de waarde van het desbetreffende goed. Het openbaar ministerie stelt dat de transactie op zichzelf zodanig bevreemdend zou zijn, dat hieruit het vermoeden zou moeten ontstaan dat een faillissement aanstaande was. Die redenering gaat niet op. Dan zou immers iedere onttrekking automatisch faillissementsfraude opleveren. Het bestanddeel ‘ter bedrieglijke verkorting van de schuldeisers’ is een aanvullend vereiste, waarbij sprake moet zijn van voorwaardelijk opzet op benadeling van de schuldeisers.

De transacties, zoals de jaarlijkse sponsoring van € 200.000,--, gaven geen aanleiding tot argwaan. Er was rijkdom in overvloed. Zolang je je Ferrari-collectie niet hoeft te verkopen en je superjacht kan blijven varen is het moeilijk voor te stellen dat een faillissement in aantocht zou zijn. Tegen die achtergrond moeten de transacties bekeken worden en niet met de ‘benefit of hindsight’. Een bijdrage van € 200.000,-- aan het bedrijf van zijn zoon was relatief gezien dus ook geen bijzondere transactie. In datzelfde licht moet ook de aankoop van het [paard 1] worden gezien. Zelfs als er teveel voor [paard 1] zou zijn betaald, dan nog is dat in een vader-zoonrelatie niet heel bijzonder. Verdachte had geen enkele reden om zijn vader te wantrouwen en te onderzoeken hoe diens vermogen in elkaar stak. Er is dus geen bewijs dat verdachte op het moment van aankoop van de stal bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat [bedrijf 1] failliet zou gaan.

Het privéfaillissement van [medeverdachte 1] was nog minder voorzienbaar. Zo het al slecht ging met het bedrijf, dan was dat niet af te zien aan het leven van [medeverdachte 1] Natuurlijk zou een zoon, die zijn vader wantrouwde in de jaarrekening hebben kunnen zien dat zijn vader een miljoenenschuld aan het bedrijf had. Maar in de jaarrekening 2010 stond ook dat de onderneming een eigen vermogen had van meer dan € 230 miljoen en zijn vader had 50% van de aandelen. Er wordt steeds gesteld dat de aandelen van [bedrijf 1] waardeloos waren, maar dat is met de kennis achteraf. Verdachte had geen enkele reden om te twijfelen aan het privévermogen van zijn vader. Verder wordt er gesuggereerd dat de overboeking van € 600.000,-- pas later is bestempeld als het aankoopbedrag van het [paard 1] . Maar een discussie daarover dient geen enkel redelijk doel. Ook hier geldt dat de onttrekkingshandeling niet het bewijs is van het voorzien van het faillissement. En zelfs als de betaling pas later schriftelijk is vastgelegd, zegt dat nog niets over de wetenschap van verdachte op het moment van de boeking. Er is dus geen bewijs dat verdachte op het moment van ontvangst van het geld bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat [medeverdachte 1] failliet zou gaan.

Oordeel van het hof

Het hof wil wel aannemen dat verdachte niet op de hoogte was van het feit dat door [bedrijf 1] / [bedrijf 5] waren verkregen op grond van valse stukken. [medeverdachte 1] was voor het opmaken en het gebruik van die stukken verantwoordelijk. Maar ook zonder kennis van deze frauduleuze praktijken was het duidelijk dat [bedrijf 1] / [bedrijf 5] in zwaar weer verkeerde en dat rekening moest worden gehouden met een faillissement. Verdachte hield 25 procent van de certificaten van de STAK en was stemgerechtigd. Bovendien waren verdachte en zijn zus [betrokkene 1] beoogd erfgenamen/opvolgers van het bedrijf. De jaarrekeningen van de STAK werden mede door verdachte goedgekeurd. Verdachte heeft verklaard dat hij niets wist van de gang van zaken bij [bedrijf 1] en vertrouwde op het oordeel van zijn vader. De verdediging heeft gesteld dat ‘zelfs als cliënt zich wel in de stukken had verdiept, dan gaven die stukken overigens geen specifieke aanleiding tot zorgen’ (punt 24 van de pleitnota). Dit vormt het steeds terugkerende verweer van de gezinsleden van [medeverdachte 1] : we wisten niets, we tekenden alles zonder ons in details te verdiepen en vertrouwden onze vader/echtgenoot. Noch daargelaten dat de mede-eigendom van een middelgroot bedrijf als [bedrijf 1] met tientallen medewerkers ook verantwoordelijkheid met zich brengt, acht het hof die verklaringen ongeloofwaardig. Niet betwist is dat verdachte de beschikking kreeg over de jaarrekeningen, bij de vergaderingen aanwezig was en de jaarrekeningen goedkeurde.

De jaarrekening 2009 van [bedrijf 5] vermeldde al dat de beleggingsmarkt nagenoeg tot stilstand was gekomen. In 2009 is maar één gebouw verkocht. Die omzet was nauwelijks voldoende om de jaarlijkse bedrijfskosten te dekken. Rente en aflossingen over de kredieten zijn dan nog niet betaald, terwijl die kredieten een bedrag van bijna € 700 miljoen beliepen. De negatieve kasstroom dat jaar was ruim € 160 miljoen.

De verwachtingen van verdachte over de ontwikkelingen waren positief, zo heeft de verdediging aangegeven: ‘Zelfs als verdachte kennis had gehad van de vastgoedmarkt, dan had hij geen grote zorgen gehad’. Ook die stelling acht het hof niet houdbaar. Algemeen bekend mag worden verondersteld dat de vastgoedmarkt in 2009 en 2010 in een ernstige crisis verkeerde. Het is niet voorstelbaar dat iemand die voor 25% eigenaar is van één van de grootste projectontwikkelaars van Nederland, geen belangstelling voor, of kennis zou hebben van de ontwikkelingen in de vastgoedmarkt. De rechtbank Gelderland heeft in haar uitspraak van 5 maart 2014 overwogen: Overigens is het volstrekt onaannemelijk dat [verdachte] zich niet interesseerde voor de bedrijfsactiviteiten van de [bedrijf 1] Groep. Hij participeerde immers via [bedrijf 4] in 7 vastgoedprojecten van de [bedrijf 1] Groep. Het hof sluit zich hierbij aan en merkt daarbij nog op dat zich in het dossier brieven bevinden van 12 en 16 mei 2011 waarbij deze participaties door [medeverdachte 1] namens [bedrijf 1] worden afgekocht.

Verdachte heeft zelf over de vergaderingen van de STAK verklaard: ‘Als het zo uitkwam en als het nodig was, dan kwamen mijn vader, mijn zus en ik bij elkaar om de gang van zaken bij [bedrijf 1] te bespreken’.

In december 2010 is aangevangen met het overhevelen van vermogen door allerlei overeenkomsten op te maken en geldbedragen over te maken naar rekeningen van verdachte, zijn moeder en zijn zus of hun vennootschappen. Een paar voorbeelden daarvan zijn:

In december 2010 wordt de [stichting] opgericht. De echtelijke woning wordt die maand overgedragen aan deze stichting voor € 1,--. Hoewel het hof geen waarde hecht aan (de datering van) een groot aantal beweerdelijk door de [familie] gevoerde correspondentie en verslagen, kent het hof wel waarde toe aan de verklaring van verdachte in het opsporingsverzoek dat binnen de familie is gesproken over het onderbrengen van de woning in de [stichting] . In de oprichtingsakte van de stichting worden verdachte en zijn zus [betrokkene 1] genoemd als bestuursleden voor het geval hun ouders niet langer hun bestuursfunctie kunnen uitoefenen. In december 2011 en januari 2012 stort [medeverdachte 1] uit zijn privévermogen € 4,5 miljoen op de bankrekening van de [stichting] onder respectievelijk de omschrijving ‘overboeking’ en ‘overboeking conform verzoek’. In januari 2011 maakt [bedrijf 1] € 2.050.000,-- over aan [bedrijf 6] onder de omschrijving ‘overboeking’. Op 23 december 2011 maakt [medeverdachte 1] € 600.000,-- over naar [bedrijf 4] en op 31 december 2012 nog eens € 1.000.000,-- onder de vermelding ‘jaarsponsoring [bedrijf 1] ’.

In een zeer kort tijdsbestek heeft zowel verdachte als [betrokkene 1] kennelijk besloten bedrijfsonderdelen van het [bedrijf 1] -concern te willen overnemen. De aandelen van hotel-restaurant [bedrijf 7] zijn op 6 december 2011 overgedragen aan [bedrijf 8] . De aandelen van [bedrijf 2] (de [stal] ) zijn op 1 december 2011 overgedragen aan [bedrijf 4] . Daar zou allang binnen het gezin over worden gepraat. In het dossier is echter geen enkele onderbouwing voor die stelling aangetroffen. Er zijn geen eerdere adviesrapporten, memo’s van de accountant, taxatierapporten, waardebepalingen of andere documenten - opgemaakt door derden - gevonden, waaruit zou kunnen blijken dat er onderhandelingen gaande waren. Beide ouders hebben verklaard dat zij er niet zo voor waren dat hun kinderen de aandelen zouden overnemen, omdat de bedrijven verlieslatend waren. Juist dan verwacht je dat er een gedegen financiële onderbouwing van de waarde wordt opgemaakt om te voorkomen dat de kinderen opgezadeld worden met grote financiële problemen. In beide gevallen is echter de overnameprijs in overleg door de betrokken partijen vastgesteld. Het heeft er alle schijn van dat de aandelen in alle haast zijn overgedragen om aan beslag en uitwinning te ontkomen. De FIOD heeft vastgesteld dat tot het moment van de eerste overboeking door [medeverdachte 2] aan de [stichting] er géén sprake is geweest van het verstrekken van gelden aan [betrokkene 1] en verdachte. Het was kortom niet gebruikelijk om liquide middelen aan de kinderen te verstrekken.

Om de overboekingen naar de gezinsleden te kunnen verklaren, zijn allerlei overeenkomsten opgesteld, die een ogenschijnlijk zakelijke reden ten grondslag legden aan de betalingen. Zo is een aantal betalingen voortgevloeid uit een overeenkomst Verrekening Verleden Huwelijkse Voorwaarden die zou zijn opgemaakt op 28 september 2009 en die als betrokken partij mede is ondertekend door verdachte. Het hof heeft bij arresten van vandaag in de strafzaak tegen [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] overwogen dat deze overeenkomsten valselijk zijn opgemaakt. Dat heeft het hof bij de overeenkomst Verrekening Verleden Huwelijkse Voorwaarden onder meer afgeleid uit het feit dat [medeverdachte 1] na september 2009 met een adviseur over het huwelijksvermogensregime heeft gesproken zonder van het bestaan van de overeenkomst melding te maken. Verder valt op dat veel overboekingen zijn gedaan zonder omschrijving of met een weinig zeggende omschrijving zoals ‘overboeking op verzoek’. Het hof leidt uit de medeondertekening door verdachte en zijn aanwezigheid bij de gesprekken over [bedrijf 1] en de [stichting] af dat de gezinsleden intensief overleg en contact hebben gehad over de financiële problemen en de mogelijkheden om als gezin nog zoveel mogelijk vermogen veilig te stellen. Gelet op al deze omstandigheden, in onderling verband en samenhang gezien, is het hof van oordeel dat verdachte in de ten laste gelegde periode de aanmerkelijke kans op een faillissement van [bedrijf 1] heeft voorzien en bewust heeft aanvaard.”

Het juridisch kader

- art. 341 (oud) Sr:

“Als schuldig aan bedrieglijke bankbreuk wordt gestraft hetzij met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren en geldboete van de vijfde categorie, hetzij met één van deze straffen, hij:

a. die in staat van faillissement is verklaard, indien hij ter bedrieglijke verkorting van de rechten van zijn schuldeisers:

1° hetzij lasten verdicht heeft of verdicht, hetzij baten niet verantwoord heeft of niet verantwoordt, hetzij enig goed aan de boedel onttrokken heeft of onttrekt;

2° enig goed hetzij om niet, hetzij klaarblijkelijk beneden de waarde heeft vervreemd;”

- art. 344 (oud) Sr:

“Hetzij met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren en zes maanden en geldboete van de vijfde categorie, hetzij met één van deze straffen wordt gestraft hij die:

1°. in geval van faillissement, of in het vooruitzicht daarvan, indien het faillissement is gevolgd, ter bedrieglijke verkorting van de rechten der schuldeisers, enig goed aan de boedel onttrekt, of betaling aanneemt, hetzij van een niet opeisbare schuld, hetzij van een opeisbare schuld, in het laatste geval wetende dat het faillissement van de schuldenaar reeds was aangevraagd of ten gevolge van overleg met de schuldenaar;”

- art. 341 Sr:

“1. Hij die in staat van faillissement is verklaard wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien hij, wetende dat hierdoor een of meer schuldeisers in hun verhaalsmogelijkheden worden benadeeld:

1° voor of tijdens het faillissement enig goed aan de boedel heeft onttrokken of onttrekt;

2° voor of tijdens het faillissement een van zijn schuldeisers op enige wijze wederrechtelijk heeft bevoordeeld of bevoordeelt.”

- art. 344 Sr:

“Met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren en zes maanden of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft hij die in geval van een faillissement van een ander, of daaraan voorafgaand indien het faillissement is gevolgd, wetende dat hierdoor een of meer schuldeisers in hun verhaalsmogelijkheden worden benadeeld:

1°. enig goed aan de boedel onttrekt of heeft onttrokken;

2°. zich wederrechtelijk bevoordeelt of laat bevoordelen, dan wel zich wederrechtelijk heeft bevoordeeld of heeft laten bevoordelen.”

Over de betekenis van het bestanddeel “ter bedrieglijke verkorting van de rechten van zijn schuldeisers” blijkt uit bestendige jurisprudentie van de Hoge Raad dat dit bestanddeel tot uitdrukking brengt dat de verdachte opzet moet hebben gehad op de verkorting van de rechten van de schuldeisers. Voorwaardelijk opzet is voldoende. Voor het bewijs van opzet is dus ten minste vereist dat de handeling van de verdachte de aanmerkelijke kans op verkorting van de rechten van de schuldeisers heeft doen ontstaan.⁷ Aangenomen wordt wel dat dit impliceert dat tevens een aanmerkelijke kans op een faillissement moet hebben bestaan.⁸

De bespreking van het middel

Het hof heeft zijn oordeel dat de verdachte in de tenlastegelegde periode de aanmerkelijke kans op een faillissement van [bedrijf 1] heeft voorzien en bewust heeft aanvaard, gebaseerd op de volgende omstandigheden, in onderling verband en samenhang gezien:

(i) de verdachte kreeg de beschikking over de jaarrekeningen van de Stichting Administratiekantoor [bedrijf 5] (hierna: STAK),⁹ hij was bij de vergaderingen aanwezig en hij keurde de jaarrekeningen van de STAK goed (“Proces-verbaal van de rechtbank Overijssel van 10 november 2016. Blad 3. Verklaring verdachte”);

(ii) de verdachte heeft over de vergaderingen van de STAK verklaard: “Als het zo uitkwam en als het nodig was, dan kwamen mijn vader, mijn zus en ik bij elkaar om de gang van zaken bij [bedrijf 1] te bespreken” (“Proces-verbaal van verhoor verdachte. V03-01. Pag. 3820. 4e alinea”);

(iii) het is onaannemelijk dat de verdachte zich niet interesseerde voor de bedrijfsactiviteiten van de [bedrijf 1] -groep, omdat hij via [bedrijf 4] participeerde in zeven vastgoedprojecten van de [bedrijf 1] -groep (“Vonnis Rechtbank Gelderland van 5 maart 2014. D-350. Pag. 2856. r.o. 7.29”);

(iv) uit de jaarrekening van 2009 van [bedrijf 5] blijkt dat de negatieve kasstroom dat jaar ruim € 160 miljoen was (“Jaarrekening [bedrijf 5] 2009. §2.3”) en de stelling van de verdachte dat de verwachtingen over de ontwikkelingen positief waren is niet houdbaar, aangezien algemeen bekend mag worden verondersteld dat de vastgoedmarkt in 2009 en 2010 in een ernstige crisis verkeerde;

(v) eind 2011 en begin 2012 zijn grote bedragen door [medeverdachte 1] privé en door [bedrijf 1] overgemaakt naar de [stichting] , [bedrijf 6] en [bedrijf 4] zonder omschrijving of met een weinig zeggende omschrijving zoals ‘overboeking op verzoek’;

(vi) in een kort tijdsbestek hebben de verdachte en [betrokkene 1] kennelijk besloten bedrijfsonderdelen van het [bedrijf 1] -concern te willen overnemen en het heeft er alle schijn van dat de aandelen in alle haast zijn overgedragen om aan beslag en uitwinning te ontkomen;

(vii) het was niet gebruikelijk om liquide middelen aan de kinderen te verstrekken (“overzicht proces-verbaal. 4-PV. Pag. 243. 1e gedachtestreepje”);

(viii) de verdachte heeft verklaard dat binnen de familie is gesproken over het onderbrengen van de woning in de [stichting] , terwijl de woning aan de stichting is overgedragen voor € 1,-;

(ix) uit medeondertekening door verdachte en zijn aanwezigheid bij de gesprekken over [bedrijf 1] en de [stichting] blijkt dat de gezinsleden intensief overleg en contact hebben gehad over de financiële problemen en de mogelijkheden om als gezin nog zoveel mogelijk vermogen veilig te stellen.