Aflevering 4

Bij brief van 17 januari 20171 heeft de staatssecretaris van Financiën Wiebes een aantal maatregelen onder de noemer ‘aanpak van belastingontduiking’ kenbaar gemaakt aan de Tweede Kamer. Een beperkt deel van die maatregelen heeft betrekking op ‘constructiebestrijding in de invordering’. Verwacht mag worden dat een nieuw kabinet deze plannen na consultatie zal willen verwezenlijken. Wie is er immers tegen ‘constructiebestrijding in de invordering’ en tegen het ‘bestrijden van belastingontduiking'.

Het verschoningsrecht staat onder druk. In het wetsvoorstel Modernisering Wetboek van Strafvordering dat op 7 februari 2017 is gepubliceerd, stelt de minister van Veiligheid en Justitie voor de jurisprudentie omtrent het verschoningsrecht te codificeren. Zodoende moet advocaten duidelijker worden dat zij niet voor alle werkzaamheden verschoningsrecht hebben. Begin dit jaar, mede naar aanleiding van de Panama Papers, kondigde staatssecretaris van Financiën Wiebes aan nog dit jaar een voorstel te doen om het fiscale verschoningsrecht aan te passen. Op die aankondiging is door de NOvA fel gereageerd. De staatssecretaris zou het basisprincipe van het verschoningsrecht miskennen en zijn bezwaren jegens het verschoningsrecht in de huidige vorm niet goed motiveren. VDD, D66 en SP hebben op 22 februari jl. de staatssecretaris om opheldering gevraagd over de noodzaak van een aangepast verschoningsrecht.

De staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes heeft in zijn brief van 17 januari 2017 duidelijk gemaakt dat de aanpak van belastingontduiking een speerpunt van beleid is. In deze brief kondigt hij naar aanleiding van de Panama Papers vele maatregelen aan om belastingfraude te bestrijden. Op zichzelf is deze inzet natuurlijk niet verkeerd. Het is de core business van de Belastingdienst om te bewaken dat eenieder de fiscale regelgeving naleeft. Onze doelstelling met dit artikel is om alle aspecten van de inkeerregeling te belichten, zodat een betere afweging kan worden gemaakt of afschaffing wel het juiste middel is om belastingfraude aan te pakken. Bezint eer ge begint.

In de Kroniek Procesrecht is aandacht voor jurisprudentie waarin procesrechtelijke aspecten ter discussie zijn gesteld dan wel van invloed zijn geweest op het eindoordeel. Vanwege de in TFB 2016/8 verschenen Kroniek Procesrecht is in deze editie jurisprudentie opgenomen die vanaf januari 2017 is gepubliceerd. Een verscheidenheid aan procesrechtelijke onderwerpen zijn daarin terug te vinden. In de behandelde jurisprudentie is dan ook een selectie gemaakt. Als onderwerpen komen aan de orde het beroep op persoonlijke omstandigheden ter verschoning van een te late betaling van griffierecht of te late indiening van een bezwaar- of beroepschrift, de toekenning van immateriële schadevergoeding, het na verwijzing inbrengen van nieuwe stukken, het verzoek voor uitstel van de mondelinge behandeling, procedurele aspecten bij de informatiebeschikking, de vraag of een procesbelang aanwezig is en het weigeren van een gemachtigde vanwege ernstige bezwaren.

Mag er worden nagevorderd als er vergissingen zijn gemaakt bij de aangifte of aanslag? Van belang is hierbij of de belastingplichtige wist of had kunnen weten dat de aanslag te laag was. Maar wat nu als de te lage aanslag het gevolg is van een vergissing van de inspecteur die voor de belastingplichtige kenbaar was? Wat moet daarbij zwaarder wegen: de rechtszekerheid die de belastingplichtige aan de aanslag mag ontlenen (het rechtszekerheidsbeginsel) of het beginsel dat ieder de belasting betaalt die hij volgens de wet is verschuldigd (het rechtsgelijkheids- of legaliteitsbeginsel)?

Het recht om niet tweemaal in een strafrechtelijke procedure voor hetzelfde delict te worden berecht of gestraft, oftewel het ne bis in idem-beginsel, is een beginsel dat (Europees) nog steeds niet geheel is uitgekristalliseerd. Zoals Wattel recent ook schreef: als je denkt dat je het helemaal hebt begrepen, dan wijst het EHRM (en zelfs in een grote formatie) toch weer een arrest waarbij de heldere lijnen worden weggenomen of op zijn minst flink worden vervaagd. Hoewel al in twee eerdere bijdragen aandacht is besteed aan het arrest van het EHRM van 15 december 2016 in de zaak A en B tegen Noorwegen, wordt in deze bijdrage nog eens stilgestaan bij het arrest en wordt getracht enkele contouren aan te brengen.