Rechtbank Noord-Holland, 23-06-2025, ECLI:NL:RBNHO:2025:8923, HAA 24/482 en 24/483

1. De heer [naam 5] (hierna: [naam 5] ) bezit tot 30 december 2022 alle aandelen in het kapitaal van [bedrijf 3] (hierna: [bedrijf 3] BV). [bedrijf 3] BV bezit alle aandelen in het kapitaal van [bedrijf 1] B.V. (hierna: [bedrijf 1] BV) en van [bedrijf 2] B.V. (hierna: [bedrijf 2] BV).

2. [bedrijf 1] BV is beherend vennoot in [bedrijf 4] C.V. (hierna: [bedrijf 4] CV) met een belang van 1%. [bedrijf 2] BV is commanditaire vennoot in [bedrijf 4] CV met een belang van 19%. [bedrijf 4] CV bezit één of meerdere onroerende zaken. Op grond van artikel 4, lid 1, letter a, van de Wet op belastingen van rechtsverkeer 1970 (hierna: WBR) worden de aandelen in [bedrijf 1] BV en [bedrijf 2] BV aangemerkt als fictieve onroerende zaken (hierna: artikel 4 WBR aandelen).

3. De drie kinderen van [naam 5] , te weten [naam 6] (hierna: [naam 6] ), [naam 7] (hierna: [naam 7] ) en [naam 8] (hierna: [naam 8] ) bezitten ieder 33,33% van de certificaten van aandelen (hierna: certificaten A) uitgegeven door [stichting] (hierna: [stichting] ). [stichting] houdt de juridisch eigendom van de aandelen in eiseres. Eiseres bezit alle aandelen in [bedrijf 5] B.V. (hierna: [bedrijf 5] BV). [bedrijf 5] BV is 60% commanditaire vennoot in [bedrijf 4] CV.

4. Het resterende 20% commanditaire belang in [bedrijf 4] CV wordt (direct of indirect) via [bedrijf 6] B.V. (hierna: [bedrijf 6] BV) gehouden door de erven van [naam 9] (hierna: Erven [naam 9] ). Dit resulteert in de volgende uitgangssituatie op 29 december 2022:

5. Op 30 december 2022 heeft [naam 5] tegen uitreiking van certificaten van aandelen met de letteraanduiding H (hierna: certificaten H) de juridische eigendom van zijn aandelen in [bedrijf 3] BV ten titel van beheer overgedragen aan [stichting] De akte van certificering en de administratievoorwaarden van [stichting] ter zake van de certificering van de aandelen [bedrijf 3] BV bepalen - voor zover van belang - het volgende:

-

[stichting] geeft voor elk aandeel [bedrijf 3] BV één certificaat H aan [naam 5] uit met een gelijke nominale waarde;

-

aan de certificaten H is het vergaderrecht in de algemene vergadering van aandeelhouders van [bedrijf 3] BV verbonden;

-

verkoop van de aandelen [bedrijf 3] BV behoeft toestemming van de certificaathouders H;

-

alle door [stichting] van [bedrijf 3] BV ontvangen inkomsten en (liquidatie)uitkeringen stelt [stichting] onmiddellijk na ontvangst beschikbaar aan de houders van de certificaten H;

-

de certificaathouders H kunnen op elk door hen gewenst moment besluiten tot decertificering, als gevolg waarvan [stichting] de aandelen [bedrijf 3] BV aan de heer [naam 5] overdraagt tegen intrekking van de certificaten H.

6. [stichting] heeft op grond van onderdeel 5.1 van het besluit van de staatssecretaris van Financiën van 23 april 2021, nr. 2021-64140 in samenhang met onderdeel 4.4 van het besluit van de staatssecretaris van Financiën van 9 maart 2018, nr. 2018-21739 verzocht om kwijtschelding van de ter zake van de certificering verschuldigd geworden overdrachtsbelasting. Verweerder heeft dit verzoek gehonoreerd.

7. Na de certificering is de situatie als volgt:

8. Direct na de certificering heeft [bedrijf 3] BV de aandelen in [bedrijf 1] BV aan eiseres verkocht voor € 907.527 en de aandelen [bedrijf 2] BV voor € 27.856.981. De totale koopprijs was € 28.764.508. Eiseres is de koopsom schuldig gebleven.

9. Na de koop van de aandelen [bedrijf 1] BV en [bedrijf 2] BV heeft eiseres een (indirect) belang van 80% in [bedrijf 4] CV verkregen. De eindsituatie is als volgt:

10. De waarde van het door eiseres via [bedrijf 1] BV en [bedrijf 2] BV indirect verkregen 20%-belang in de door [bedrijf 4] CV gehouden onroerende zaken bedraagt € 44.200.000. Eiseres heeft op aangiften een bedrag van € 3.536.000 aan overdrachtsbelasting voldaan (tarief 8% in 2022). Eiseres heeft vervolgens bezwaar gemaakt tegen de betalingen op de aangiften overdrachtsbelasting.

11. In geschil is of op de verkrijging door eiseres van de aandelen in [bedrijf 1] BV en [bedrijf 2] BV de interne reorganisatievrijstelling van artikel 15, lid 1, letter h, van de WBR juncto artikel 5b, van het Uitvoeringsbesluit belastingen van rechtsverkeer 1971 (hierna: Uitvoeringsbesluit) van toepassing is.

12. Eiseres stelt primair dat [stichting] na de verkrijging en certificering van de aandelen [bedrijf 3] BV het gehele belang – dus zowel het juridische als het economische belang – bij deze aandelen heeft verkregen en als topvennootschap deel uitmaakt van een concern als bedoeld in artikel 5b, lid 2, van het Uitvoeringsbesluit. Tot dit concern behoort ook eiseres, zodat op de overdracht van de aandelen [bedrijf 1] BV en [bedrijf 2] BV door [bedrijf 3] BV aan eiseres de interne reorganisatievrijstelling van toepassing is. Subsidiair stelt eiseres dat [stichting] als houder van alleen het juridisch belang in de aandelen [bedrijf 3] BV een belang heeft verkregen in de zin van artikel 5b, lid 2, van het Uitvoeringsbesluit. [stichting] , eiseres en [bedrijf 3] BV maken dan onderdeel uit van hetzelfde concern en de interne reorganisatievrijstelling is daarom van toepassing op de overdracht van de aandelen [bedrijf 1] BV en [bedrijf 2] BV door [bedrijf 3] BV aan eiseres. Eiseres concludeert tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van de uitspraak op bezwaar en teruggaaf door verweerder van de afgedragen overdrachtsbelasting.

13. Verweerder stelt dat er geen sprake is van een concern zodat de interne reorganisatievrijstelling niet van toepassing is. Verweerder concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

14. Artikel 15, eerste lid, aanhef en letter h, van de WBR luidt:

“Onder bij algemene maatregel van bestuur te stellen voorwaarden is van de belasting vrijgesteld de verkrijging bij fusie, splitsing, interne reorganisatie en taakoverdracht tussen verenigingen als bedoeld in artikel 6.33, onderdeel c, van de Wet inkomstenbelasting 2001 of algemeen nut beogende instellingen.”

15. Art. 5b van het Uitvoeringsbesluit luidt, voor zover hier van belang:

“1. De in artikel 15, eerste lid, onderdeel h, bedoelde vrijstelling wegens interne reorganisatie is van toepassing indien een tot het concern behorende vennootschap onroerende zaken overdraagt aan een andere vennootschap van dat concern.

2. Onder een concern wordt verstaan een vennootschap waarin niet een andere vennootschap het gehele of nagenoeg gehele belang heeft, samen met alle andere vennootschappen waarin zij het gehele of nagenoeg gehele belang heeft. (...)

8. Voor de toepassing van het tweede, derde en vijfde lid dient het gehele of nagenoeg gehele belang vertegenwoordigd te worden door het onmiddellijk of middellijk bezit van aandelen.

9. Voor de toepassing van dit artikel wordt onder vennootschap verstaan (...) stichting of vereniging zonder een in aandelen verdeeld kapitaal indien deze stichting of vereniging een overeenkomstige functie vervult als de eerstbedoelde vennootschap in het tweede lid. (...)

10. Voor de toepassing van dit artikel worden onder onroerende zaken mede verstaan fictieve onroerende zaken als bedoeld in artikel 4, eerste lid, van de wet, rechten waaraan onroerende zaken of fictieve onroerende zaken zijn onderworpen, alsmede de economische eigendom van deze zaken of rechten.”

16. In de nota van toelichting bij het Besluit van 20 december 2007 tot wijziging van enige fiscale uitvoeringsbesluiten (Stb. 2007, 573) is over de wijziging van artikel 5b, lid 2, Uitvoeringsbesluit per 1 januari 2008 het volgende opgemerkt:

17. Er moet, wil de interne reorganisatievrijstelling van toepassing zijn, sprake zijn van een concern als bedoeld in artikel 5b, tweede lid, van het Uitvoeringsbesluit. Van dit concern zou [stichting] de “topvennootschap” moeten zijn en [stichting] zou het gehele of nagenoeg het gehele belang in zowel de vervreemder ( [bedrijf 3] BV) als in de verkrijger (eiseres) moeten hebben. Het is aan eiseres, die stelt dat de vrijstelling van toepassing is, om aannemelijk te maken dat aan deze voorwaarden is voldaan. Eiseres is hier naar het oordeel van de rechtbank niet in geslaagd.

18. In zijn arrest van 17 september 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL5558 heeft de Hoge Raad als volgt geoordeeld: