Aflevering 6

Vanaf 30 maart 2023 worden standpunten van de kennisgroepen van de Belastingdienst openbaar gemaakt via een speciaal daarvoor bestemde website (https://kennisgroepen.belastingdienst.nl).

Het register verwijst naar het nummer bij het bericht.

In dit onderdeel wordt aandacht besteed aan de onlangs gepubliceerde standpunten van de Kennisgroep Successiewet over de schenk- en erfbelasting.

In dit onderdeel wordt aandacht besteed aan de standpunten van de Kennisgroep Overdrachtsbelasting.

In dit onderdeel wordt aandacht besteed aan de onlangs gepubliceerde standpunten van de Kennisgroep Inkomstenbelasting.

X heeft in oktober 2020 een woning in eigendom verkregen. Hij heeft met de vorige eigenaren afgesproken dat zij er nog enkele maanden gratis mochten wonen totdat hun nieuwe woning gereed was. De vorige eigenaren zijn er blijven wonen tot begin januari 2021. X is in 2021, binnen zes maanden na de aankoop, in de woning gaan wonen. Hij heeft in 2020 elders gewoond. Tussen X en de inspecteur is in geschil of de woning in 2020 geldt als een eigen woning in de zin van art. 3.111 Wet IB 2001, in welk geval de kosten van de hypotheeklening aftrekbaar zijn in box 1. X stelt dat vanaf de levering sprake is van een eigen woning, omdat vaststaat dat hij voornemens was in de woning te gaan wonen. Volgens X is bij de voortzetting van de bewoning door de oude eigenaren sprake van tijdelijke verhuur die aan de woning niet het karakter van een eigen woning ontneemt. De inspecteur stelt echter dat geen sprake is van een eigen woning zolang de oude eigenaren er nog in wonen. De regeling voor tijdelijke verhuur kan geen soelaas bieden omdat de woning tevoren geen eigen woning voor X was. De rechtbank is van oordeel dat de woning vanaf de datum van de notariële levering niet voor X geldt als een eigen woning, waardoor de geldleningskosten niet aftrekbaar zijn in box 1. Niet in geschil is dat X de woning heeft gekocht met de bedoeling deze als eigen woning te gaan gebruiken. In de periode tot 4 januari 2021 was de woning echter voor hem geen hoofdverblijf want hij woonde nog in zijn oude woning. Volgens die hoofdregel is de woning in 2020 daarom geen eigen woning in de zin van art. 3.111 lid 1 Wet IB 2001. Verder is art. 3.111 lid 3 Wet IB 2001, dat gaat over toekomstige bewoning, niet van toepassing omdat de woning niet leegstond. Evenmin geldt hier art. 3.111 lid 7 Wet IB 2001, dat gaat over tijdelijke verhuur, omdat X tot 3 januari 2021 niet zijn hoofdverblijf had in de woning. Dat X de geldleningskosten niet in box 1 kan aftrekken, is volgens de rechtbank ook in overeenstemming met de bedoeling van de wetgever. Met betrekking tot art. 3.111 lid 3 Wet IB 2001 is in de memorie van toelichting het volgende opgemerkt (Kamerstukken II 26727, nr. 3, p. 146): ´Indien een dergelijke nieuwe woning pas op termijn tot hoofdverblijf gaat dienen, zou er in die tussentijd geen recht op renteaftrek bestaan. Voorzover er in de tussentijd iemand anders in woont, is dit geen bezwaar. Er is dan immers sprake van een (al dan niet om niet) verhuurde woning die onder de forfaitaire rendementsheffing valt.´ Dit beschrijft precies de situatie van X. Immers, de woning was om niet bewoond in de periode dat deze was aangekocht door X en hem nog niet als eigen woning ter beschikking stond of had gestaan. Uit de parlementaire geschiedenis van art. 3.111 lid 7 Wet IB 2001 blijkt weliswaar dat is beoogd de regeling van art. 42a lid 8 Wet IB 1964 voort te zetten, maar er is ook het volgende opgemerkt: ´De regeling is van belang voor woningen die normaliter hoofdverblijf zijn.´ (Kamerstukken II 26727, nr. 3, p. 147). Hiermee heeft de wetgever duidelijk afstand genomen van de onder de Wet IB 1964 geldende situatie dat de regeling voor tijdelijke verhuur ook kan gelden bij woningen die (nog) geen hoofdwoning zijn. Dit past in de wijziging van de toepassing van de eigenwoningregeling: tot 2001 gold de eigenwoningregeling ook voor tweede woningen; vanaf 2001 geldt de eigenwoningregeling alleen voor eigen woningen die hoofdverblijf zijn. (Rb. Zeeland-West-Brabant 4 april 2023, nr. BRE 21/3696, ECLI:NL:RBZWB:2023:1691)

X heeft op 28 februari 2017 een obligatoire overeenkomst tot vrijwillige kavelruil gesloten met meerdere partijen. Op dezelfde dag hebben partijen de zakenrechtelijke akte van kavelruil bij de notaris ondertekend waarbij een beroep is gedaan op de vrijstelling van art. 15.1.l WBR. In tegenstelling tot de rechtbank heeft het hof in hoger beroep geoordeeld dat de vrijstelling van overdrachtsbelasting niet van toepassing is omdat de obligatoire overeenkomst tot vrijwillige kavelruil niet is ingeschreven in de openbare registers. Het hof heeft daartoe het volgende overwogen. Art. 15.1.l WBR verwijst naar een verkrijging krachtens de Wet inrichting landelijk gebied (Wilg). Uit art. 85 lid 1 Wilg volgt dat één van de voorwaarden is dat de overeenkomst in de openbare registers moet worden ingeschreven. Het hof heeft noch in de WBR noch in de wetsgeschiedenis aanknopingspunten gevonden voor de opvatting van X dat om in aanmerking te komen voor de kavelruilvrijstelling niet aan alle voorwaarden van art. 85 Wilg e.v. en art. 31a Besluit inrichting landelijk gebied – met name de inschrijving in de openbare registers – hoeft te worden voldaan. In de wetsgeschiedenis is uitdrukkelijk opgemerkt dat voor de kavelruilvrijstelling moet worden voldaan aan de eisen van art. 85 Wilg (zie Kamerstukken II, 30509, nr. 21, p. 3). Dat er, zoals X betoogt, privaatrechtelijk gezien sprake is van een facultatieve inschrijving – waardoor het mogelijk is om zonder gevolgen voor de juridische geldigheid van een kavelruil te kiezen voor het niet-inschrijven van de kavelruilovereenkomst in de openbare registers – is naar het oordeel van het hof niet relevant voor de door de belastingwetgever gestelde voorwaarden aan de kavelruilvrijstelling. In het onderhavige geval staat vast dat de kavelruilovereenkomst niet in de openbare registers is ingeschreven. Gelet op voornoemde wetsuitleg brengt dit mee dat niet aan alle voorwaarden van art. 85 lid 1 Wilg is voldaan, zodat X reeds daarom niet in aanmerking komt voor de kavelruilvrijstelling. De overige geschilpunten behoeven derhalve geen behandeling. (Hof Arnhem-Leeuwarden 2 mei 2023, nr. BK-ARN 22/00475, ECLI:NL:GHARL:2023:3931)

In rb. Gelderland 12 oktober 2020, ECLI:NL:RBGEL:2020:5408 (Notamail 2020-273) is geoordeeld dat de leeftijdsgrens van 40 jaar bij de eenmalig verhoogde schenkingsvrijstelling niet in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Onlangs heeft een andere rechtbank geoordeeld dat de leeftijdsgrens van 18 tot 40 jaar bij de eenmalig verhoogde schenkingsvrijstelling voor de eigen woning niet leidt tot een verboden discriminatie in de zin van het EVRM. (Rb. Noord-Nederland 11 mei 2023, nr. LEE 22/2737, ECLI:NL:RBNNE:2023:1868)

Het register verwijst naar het nummer bij het bericht.