Aflevering 7-8

Een kleine kanttekening over de rol van de notaris in het huwelijksvermogensrecht, als amuse bij de vier bijdragen aan dit FTV-nummer over genoemd rechtsgebied.

Op 14 mei 2003 is het wetvoorstel Wijziging van de titels 6, 7 en 8 van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek (aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen) bij de Tweede kamer ingediend. Het is de derde tranche Nieuw Huwelijksvermogensrecht. Reeds geruime tijd deed een voorontwerp de ronde en het uiteindelijke wetsvoorstel verschilde daarmee op enkele belangrijke punten. De legislatieve zwangerschap die naar het voornemen van de minister zou moeten leiden tot de geboorte van een gezonde aangepaste wettelijke gemeenschap verloopt niet voorspoedig. Vele malen was een ernstige ingreep noodzakelijk, die ertoe heeft geleid dat wat ons thans te wachten staat weinig overeenkomst meer vertoont met het kindje dat ons was toegezegd.

Op 18 september 2008 heeft de Tweede Kamer wetsvoorstel 28 867 Wet aanpassing wettelijke gemeenschap - dat overigens al op 7 mei 2003 bij de Kamer was ingediend - met algemene stemmen aangenomen. Door amendering door de Tweede Kamer is een van de laatste meest in het oog springende onderdelen van het oorspronkelijke wetsvoorstel komen te vervallen. Dat was het voorstel om erfenissen en giften (waaronder dus schenkingen) niet langer meer deel uit te laten maken van de wettelijke gemeenschap van goederen. Dat onderdeel van het wetsvoorstel is door de regering geschrapt op grond van het amendement-Anker, waarvoor in de Kamer brede steun bestond. Voor de in het ontwerp voorgestelde ingrijpende wijziging van ons huwelijksvermogensrechtelijke basissysteem bleek derhalve in de Kamer de benodigde steun te ontbreken. Het gevolg is dat het door de Tweede Kamer aangenomen gewijzigd voorstel van wet (hierna: het wetsvoorstel) het basissysteem van de wettelijke gemeenschap van goederen in belangrijke mate ongewijzigd laat.

De bepaling van de omvang van de winsten die in de zin van art. 1:141 lid 4 BW in de verrekening kunnen worden betrokken is een complexe aangelegenheid. Inzicht in bedrijfseconomie en ondernemingsrecht is noodzakelijk naast de kennis van fiscaalrecht en huwelijksvermogensrecht. Er is een samenhang tussen de vaststelling van de draagkracht van de ondernemer en de winsten die hij kan uitkeren in het kader van art. 1:141 lid 4 BW. Geld dat de ondernemer in het kader van de alimentatie aan de onderneming onttrekt is niet meer beschikbaar voor verrekening van winst.

Het jaar 1957 bracht een ongekende beweging in het huwelijksvermogensrecht. De zogeheten Lex van Oven schafte niet alleen de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw af, maar brak ook met het onveranderlijkheidbeginsel en introduceerde de mogelijkheid ook tijdens het huwelijk huwelijkse voorwaarden te maken of te wijzigen. De wetgever stelde daaraan wel strenge eisen en gaf naast de notaris ook de rechter en de advocaat/procureur een rol.