Aflevering 7

Het is met genoegen dat wij deze speciale editie van MBB presenteren, gewijd aan de wetenschappelijke carrière van Hans Gribnau. Als pionier op het gebied van de belastingtheorie en ‑praktijk heeft Hans niet alleen het academische landschap verrijkt, maar ook de basis gelegd voor talloze discussies en ontwikkelingen die onze benadering van belastingrecht en ‑beleid hebben beïnvloed.

In dit artikel staat het draagkrachtbeginsel centraal. De relevantie van de individuele draagkracht voor een rechtvaardige verdeling van belastingen wordt wereldwijd en ook door de lidstaten van de Unie doorgaans erkend. Sommige lidstaten hebben het draagkrachtbeginsel zelfs expliciet (grond)wettelijk geregeld, in andere lidstaten komt het als een leidende gedachte naar voren. In dit artikel geeft de auteur een beknopte beschrijving van het draagkrachtbeginsel met bijzondere aandacht voor de Duitse optiek. Daarna brengt de auteur het draagkrachtbeginsel binnen het Unierecht in kaart en gaat zij na in welke context het HvJ in zijn fiscale jurisprudentie naar de begrippen ‘draagkrachtbeginsel’ en ‘draagkracht’ heeft verwezen. Kan in de ontwikkeling van de rechtspraak van het HvJ al een duidelijke lijn in de richting van een algemeen Unierechtelijk draagkrachtbeginsel worden gevonden? De auteur sluit het artikel af met een beschouwing van de mogelijkheden die een Unierechtelijk draagkrachtbeginsel zou kunnen bieden.

Hans heeft als bevlogen wetenschapper veel andere wetenschappers en studenten geïnspireerd met zijn publicaties, colleges, congresbijdragen, mediaoptredens en nog veel meer. Dat geldt ook voor mij. Wat mij bijstaat, is dat ik mijn eerste inspiratie bij Hans heb gevonden bij het schrijven van mijn proefschrift. Zijn proefschrift was voor mij buitengewoon inspirerend, met name voor het onderdeel ‘Legal principles for allocating tax jurisdiction in tax conventions’. Zoals uit zijn publicatielijst blijkt, spelen bij Hans in zijn wetenschappelijk onderzoek beginselen ook na zijn proefschrift een belangrijke rol. Daarbij heeft hij ook aandacht voor de positie van ontwikkelingslanden. Hans is ook een zeer maatschappelijk betrokken wetenschapper. Je zou hem wellicht soms een ‘activistische wetenschapper’ kunnen noemen. Hoe dan ook, het werk van Hans inspireerde mij al snel om mijn bijdrage aan deze MBB special te wijden aan het Nederlandse belastingverdragsbeleid ten aanzien van ontwikkelingslanden.

Vrijdag 14 maart 2025 vond het symposium ter gelegenheid van het afscheid van Hans Gribnau als hoogleraar Methodologie van het belastingrecht aan het Fiscaal Instituut Tilburg (hierna: FIT) plaats. Met in de breedte zeer uiteenlopende onderwerpen, keken zes sprekers – met wie Hans op verschillende momenten in zijn loopbaan in contact is gekomen – terug op de indrukwekkende carrière van Gribnau en werd stilgestaan bij zijn waardevolle bijdragen aan de wetenschap en samenleving.

Hans Gribnau heeft op 14 maart 2025 afscheid genomen als hoogleraar Methodologie van het belastingrecht aan het Fiscaal Instituut Tilburg van Tilburg University. Op die dag spraken een zestal vaktechnische collega’s van Hans over een scala aan onderwerpen en gaf de emeritus zelf op de zijn kenmerkende eloquente stijl een reactie. Aan het einde van de middag werd hem de ‘Gribnau bundel’ aangeboden als teken van erkentelijkheid voor zijn indrukwekkende wetenschappelijke carrière.