Aflevering 6

Art. 11, lid 3, AWR definieert uitsluitend een bevoegdheidstermijn, en geen beslistermijn, voor het vaststellen van een belastingaanslag. Bij gebreke van enige wettelijke bepaling op dit laatste punt geldt (zie ook art. 6, lid 1, EVRM) dat een belastingaanslag binnen een redelijke termijn (na de aangifte) moet zijn opgelegd. Laat de inspecteur dat na, dan staan daartegen op grond van art. 6:2, sub b Awb bezwaar en beroep open.

Met enige regelmaat is in de jurisprudentie de vraag aan de orde of een geschrift van de inspecteur wel of geen uitspraak op bezwaar vormt. Dit is soms zelfs het geval in zaken waarin de bestreden beslissing niet eens een voor bezwaar vatbare beschikking vormt. In dit artikel ga ik na wanneer een geschrift van de inspecteur mag worden opgevat als een uitspraak op bezwaar.Volledigheidshalve merk ik op dat ik niet inga op de uitspraak op bezwaar in geval van massaal bezwaar als bedoeld in art. 25a AWR. Gaat het primair om de bedoeling van de inspecteur, om de perceptie van de belastingplichtige of zijn de wettelijke formaliteiten doorslaggevend? Daarbij gaat het niet om de vraag of sprake is van een materieel of een formeel beschikkingsbegrip,Zie hiervoor bijvoorbeeld: H.B Hieltjes, ‘De betekenis van het materiële beschikkingsbegrip voor het belastingrecht: onverwachte gevolgen?’, WFR 1993/1241.maar om de vraag wanneer de formele beschikking (uitspraak op bezwaar) geacht kan worden te zijn genomen.

Steeds vaker lees je iets over mediation in verband met fiscale geschillen. Bijna iedere fiscalist weet wel dat mediation een van de mogelijkheden is om een conflict op te lossen, maar verder …? Helaas is mediation in fiscale geschillen voor velen nog een onbekend fenomeen. En dit ondanks het feit dat de rechtbanken en gerechtshoven regelmatig zaken naar een mediator doorverwijzen. Ook in geschillen die nog niet bij de rechter waren terechtgekomen, heeft mediation de oplossing geboden.

De Romeinen probeerden het al te realiseren: eenheid van rechtspraak in het gehele door hun gedomineerde rijk. Met het uiteenvallen van het Romeinse Rijk en de daaropvolgende volksverhuizing, ontstond de verdeeldheid. Niet alleen bestonden vele rechtsstelsels geografisch naast elkaar, ook bestond binnen deze rechtsstelsels geen eenheid van rechtspraak. In de ontwikkeling van het recht is telkens weer getracht de burger rechtszekerheid te verschaffen door eenheid van rechtspraak na te streven binnen één rechtsstelsel. De verdachte van een diefstal in Friesland moet gelijk worden behandeld als de verdachte van diefstal die zich in Limburg voor de rechter dient te verantwoorden, voor zover er sprake is van overigens gelijke omstandigheden. Wat geldt voor het strafrecht, geldt mutatis mutandis ook voor de overige rechtsgebieden.

De afgelopen jaren is met enige regelmaat geageerd tegen het ontbreken van de mogelijkheid van bezwaar en beroep tegen informatieverzoeken van de fiscus.Zie o.a. Ch.P.A. Geppaart en C. Flinterman, ‘Aanbevelingen van de werkgroep voor aspecten van rechtsbescherming in het belastingrecht’, V-N 1997, p. 1715 e.v., M.W.C. Feteris en R.N.J. Kamerling, ‘Rechtsbescherming tijdens een belastingcontrole’, WFR 1997/6254, p. 1027 e.v., R.H. Happé, ‘De inzageverplichting ter discussie: een voorstel tot verbetering van een gebrekkige rechtsgang’, WFR 2001/6428, p. 429 e.v. en E.B. Pechler en M.W.C. Feteris, Evaluatie van het herziene fiscale procesrecht, WODC-onderzoek, p. 95. Het Tweede-Kamerlid Dezentjé Hamming (VVD) heeft begin dit jaar tijdens een gastcollege aan de Universiteit van Leiden aangekondigd hierover een wetsvoorstel te zullen indienen.Gastcollege op 24 april 2006. Dat initiatiefwetsvoorstel is onlangs door haar samen met de heer Crone van de PvdA ingediend. In dit artikel zal ik met name de inhoud van het wetsvoorstel bespreken; ik ga niet uitvoerig in op de wenselijkheid van het wetsvoorstel zelf.Zie bijv. M. Teuben, ‘Geen extra fiscale bescherming nodig’, Het Financieele Dagblad van 24 juli 2006, p. 3.

Deze kroniek van het procesrecht heeft niet één thema; verschillende het procesrecht rakende onderwerpen, zoals een wetsvoorstel, een onderzoeksrapport en rechtspraak komen aan de orde. De rode draad is mijns inziens dat de ontwikkeling van het fiscale bestuursprocesrecht tot zelfstandig vakgebied, duidelijk en niet aflatend, doorzet.