Aflevering 12

Het Burgerlijk Wetboek voorziet in verschillende vormen van bescherming van kwetsbare meerderjarigen, die op grond van een bepaalde oorzaak niet (meer) volledig in staat zijn om zelf hun belangen te behartigen.

De komende jaren zullen veel kapitaalverzekeringen met lijfrenteclausule tot afwikkeling komen. Deze rechtsfiguur heeft al tot heel wat rechtspraak geleid: over de datum van totstandkoming van de polis, over premieaftrek, over schenking van de polis of de termijnen, over verkoop van een kapitaalverzekering met lijfrenteclausule aan de binnenlands belastingplichtige particulier die tevens bezitter is van een compensabel verlies, enzovoort. Waarom is de kapitaalverzekering met lijfrenteclausule zo’n apart soort levensverzekeringscontract, wat kun je ermee en wat zijn de meest recente ontwikkelingen?

De overdrachtsbelasting is eigenlijk niet meer van deze tijd. Een belasting die eens het toonbeeld van eenvoud was, is verworden tot een overgejuridiseerde heffing met onduidelijke begrippen. Een belasting die soms juist drukt op maatschappelijk wenselijk gedrag, zoals het dichter bij het werk gaan wonen. Met een tijdelijke tariefsverlaging voor woningen is aan dat laatste bezwaar onlangs gedeeltelijk tegemoetgekomen, maar toch, ondanks al haar tekortkomingen lijkt de belasting toch vooral een blijvertje. Haar opbrengsten kunnen namelijk node gemist worden. Zo bezien, kan een inventarisatie van recente ontwikkelingen geen kwaad. Hierna worden de meest relevante ontwikkelingen op een rijtje gezet.

De regeling omtrent de vererving van aanmerkelijkbelangaandelen (hierna: ab-aandelen) is per 1 januari 2010 aanzienlijk gewijzigd in de inkomstenbelasting. Sindsdien wordt er onderscheid gemaakt tussen het vererven van beleggings- en ondernemingsvermogen. De doorschuifregeling bij de vererving van ab-aandelen is slechts van toepassing op het materiële ondernemingsvermogen van de vennootschap. Over beleggingsvermogen dient bij vererving direct te worden afgerekend. Dit nieuwe onderscheid werkt ook door naar de regeling van de conserverende aanslag (en het daarbij behorende uitstel van betaling), die wordt opgelegd als een ab-houder emigreert of als ab-aandelen vererven naar een buitenlandse erfgenaam. In buitenlandse situaties blijkt de ab-regeling vrij complex te zijn. Dit komt onder meer, doordat de regelgeving hierover is vastgelegd in een veelheid aan wetsartikelen die vervolgens weer in verschillende belastingwetten zijn opgenomen.

Preadvies, uitgebracht voor het wetenschappelijk congres van de KNB op 7 oktober 2011 in Den Haag (deel 2, slot).