Aflevering 10

Nederlanders zijn flinke ‘oude dag’-spaarders. Nergens ter wereld wordt zoveel bijeengebracht voor pensioen als in ons land. Alles bij elkaar is er zo’n € 1.400 miljard in pensioenfondsen bij elkaar gebracht, nog te vermeerderen met voor dit doel verzekerde kapitalen. De eigenbeheerpensioenen van de directeuren-grootaandeelhouders (hierna: dga’s) zijn daar niet in begrepen. Hoewel onduidelijk is om welke gereserveerde bedragen het gaat, is evident dat het maar een fractie van de verzekerde pensioenen betreft. Voor de verzekerde en de eigenbeheerpensioenen zijn grote problemen ontstaan die enerzijds samenhangen met de monetaire politiek van de ECB en anderzijds met de rigide waarderingsvoorschriften.

Geven en nalaten aan Algemeen Nut Beogende Instellingen (hierna: ANBI’s) wordt sinds jaar en dag fiscaal gestimuleerd. Giften aan ANBI’s zijn onder voorwaarden aftrekbaar voor particulieren (inkomstenbelasting) en bedrijven (vennootschapsbelasting). ANBI’s zijn geen schenk- of erfbelasting verschuldigd over hun verkrijgingen en over de uitkeringen door ANBI’s is geen schenkbelasting verschuldigd. Daarnaast zijn er nog fiscale faciliteiten voor ANBI’s die vennootschapsbelastingplichtig zijn. Al deze faciliteiten gelden alleen voor instellingen die aan strenge voorwaarden voldoen. Deze voorwaarden zijn opgenomen in de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) en de Uitvoeringsregeling AWR. De belangrijkste eis is dat de instelling nagenoeg uitsluitend het algemeen nut dient.

Onlangs wendde zich tot mij de heer A die de hoofdprijs in een buitenlandse loterij heeft gewonnen. Dit heeft hem een nettobedrag van € 50.000.000 opgeleverd. De heer A is 75 jaar oud en weduwnaar. Zijn vier nichtjes, de kinderen van zijn vooroverleden zus, zijn vermoedelijk zijn erfgenamen. Hij heeft begrepen dat hun verkrijgingen te zijner tijd in Nederland zullen worden onderworpen aan een erfbelastingtarief van 40%. Ook al zal voor hen na belastingheffing een substantieel bedrag resteren, vindt de heer A dit toch wel ingrijpend. Hij is los van dit feit van plan zich in een zonniger klimaat te vestigen om zijn laatste jaren te slijten. Hij denkt daarbij aan Frankrijk of Spanje, maar hij staat ook open voor andere opties. Hij vroeg mij te bezien wat de mogelijkheden zijn vanuit het perspectief van de erfbelasting.

Uit onderzoek blijkt dat circa 300.000 overleden personen als rechthebbende tot een onroerende zaak staan geregistreerd in de Basisregistratie Kadaster. Vandaar dat in de praktijk WOZ-beschikkingen ten name van de “Erven van …” of “Erfgenamen van …” worden verstuurd naar het adres van de overledene. Hierdoor wordt voorkomen dat gemeenten eerst uitgebreid erfgenamenonderzoek moeten doen om een WOZ-beschikking tijdig (binnen acht weken na het begin van het kalenderjaar) te kunnen versturen. Deze praktische werkwijze heeft echter ook mogelijk consequenties voor erfgenamen die vanwege de erfbelasting de WOZ-waarde in de beschikking willen aanvechten, althans Rechtbank Gelderland oordeelde op 22 juli 2016 (ECLI:NL:RBGEL:2016:3899) dat een erfgenaam geen bezwaar meer kon maken tegen een dergelijke WOZ-beschikking, omdat het niet tijdig was ingediend. De casus was als volgt.