Aflevering 3

Op 22 maart 2006 heeft de Raad van State een uitspraak gedaanRvS 22 maart 2006, 200506220/1. in een zaak die ging over het afwijzen van een verzoek om uitstel van betaling van een belastingaanslag door de ontvanger van de Belastingdienst (hierna: de ontvanger). Uit de uitspraak blijkt dat er voor een belanghebbende, naar mijn mening ten onrechte, maar zeer weinig mogelijkheden zijn tegen deze afwijzing op te komen. Er is slechts een interne beroepsmogelijkheid voorhanden. Dit is voor belanghebbende tevens het eindstation. In deze bijdrage zal ik ingaan op de uitspraak van de Raad van State. Verder zal ik ingaan op (het ontbreken van) de mogelijkheden van belanghebbenden om op te komen tegen beschikkingen van de ontvanger in het algemeen en tegen uitstelbeschikkingen in het bijzonder. Ik zal afsluiten met enkele conclusies en aanbevelingen.

Europees formeel belastingrecht was tot voor kort een betrekkelijk rustig rechtsgebied. De belangrijkste ontwikkelingen binnen Europees recht vonden plaats in het materiële Europese recht. Dat wekt geen verbazing, gelet op het feit dat het formele belastingrecht niet is geharmoniseerd en daarom grotendeels een kwestie is van de nationale rechter. In januari 2006 heeft het TFB een special uitgebracht over Europees formeel belastingrecht, waarin aandacht is besteed aan de belangrijkste onderwerpen op dit terrein. In deze kroniek tracht ik de ontwikkelingen sindsdien weer te geven. Ik besteed daarbij met name aandacht aan het rechtszekerheidsbeginsel, omdat het Hof van Justitie van de EG (hierna: HvJ EG) in 2006 en onlangs in 2007 een aantal arresten heeft gewezen op terreinen waarin het rechtszekerheidsbeginsel een belangrijke rol speelt. Dit beginsel speelt een rol in de rechtspraak over art. 10 EG-Verdrag (het samenwerkingsbeginsel), omdat dit artikel op grond van de rechtspraak van het HvJ EG onder zeer stringente omstandigheden de formele rechtskracht van een besluit kan doorkruisen. Daarmee raakt het aan de grondslagen van het rechtszekerheidsbeginsel. Tevens speelt het rechtszekerheidsbeginsel een belangrijke rol wanneer een lidstaat verzoekt om de gevolgen van een arrest van het HvJ EG te beperken in de tijd. Op beide terreinen heeft het HvJ EG onlangs arresten gewezen.

In zijn arrest van 9 juli 2004, nr. 38.980 (BNB 2004/351) maakt de Hoge Raad duidelijk dat de Belastingdienst zijn navorderingsrecht van art. 16, lid 1, AWR verspeelt als het opleggen van een te lage aanslag een direct gevolg is van de werkwijze van deze instantie. Sindsdien is er een stroom van rechtspraak op gang gekomen waarin de werkwijze van de Belastingdienst in relatie tot de navorderingsbevoegdheid centraal staat.

Het op 12 juli 2006 ingediende wetsvoorstel van de Tweede Kamerleden Dezentjé Hamming-Bluemink en Crone inzake de uitbreiding van de rechtsbeschermingKamerstukken II 2005-2006, 30 645. heeft in de fiscale wereld al de nodige aandacht getrokken. Er is al het een en ander over geschreven in de fiscale tijdschriftenZie onder andere: M. Muller, ‘De toetsing van de inlichtingen-, inzage- en administratieverplichtingen’, WFR 2006/6687, p. 1105 e.v.; J.A.R. van Eijsden, ‘Rechtsbescherming van belastingplichtigen bij controlehandelingen van de fiscus’, WFR 2006/6687, p. 1112 e.v.; E. Poelman, ‘Wetsvoorstel rechtsbescherming bij controlehandelingen van de fiscus’, TFB 2006/6, p. 10 e.v. en het was één van de onderwerpen van het jaarcongres in Zeist op 11 oktober 2006 van De Nederlandse Orde van Belastingadviseurs. Desalniettemin menen wij dat een aantal punten nog onderbelicht is gebleven. Met name de wijze waarop de rechtsbescherming door de belastingrechter moet worden geboden, verdient het om nader tegen het licht te worden gehouden.

De fiscaliteit is een onderwerp dat de Nederlandse burger bezighoudt en dat wordt alleen maar meer het geval gedurende de voorjaarsmaanden, als de aangifte moet worden voorbereid en ingediend. Maar niet alleen de jaarlijkse biecht bij de inspecteur, ook andere zaken rondom de belastingheffing vroegen dit voorjaar de aandacht: overbelaste computersystemen bij de Belastingdienst en te laat uitbetaalde toeslagen leidden tot een berisping van de ombudsman en tot ‘geschokte’ parlementariërs die de staatssecretaris verzochten om de inleveringsdatum voor de aangifte 2006 een week uit te stellen.Zie Elseviers Weekblad, ‘Belastingen’, 3 maart 2007, en NRC Handelsblad, ‘DigiD ontaardt in pesterij’, 14 april 2007.Door de veelheid van taken die datzelfde parlement de Belastingdienst heeft opgelegd, is het een en ander misgegaan, zoveel is wel duidelijk. Een van de meest ongunstige gevolgen daarvan was ook de verminderde aandacht van de dienst voor het toezicht, waarvan in het Beheersverslag 2006 melding wordt gemaakt, en die leidde tot daling van de ‘gepercipieerde pakkans’ bij de belastingbetaler. Die lijkt gedurende de laatste jaren wel wat minder ‘bang’ te zijn geworden voor de Belastingdienst, en dat is slecht voor de belastingmoraal.‘Zichtbare interventie’ moet het tij keren, niet alleen ten aanzien van ondernemers, maar ook bij particulieren. Buitenlandse inkomens- en vermogensbestanddelen zullen daarbij niet ongemoeid worden gelaten, aldus de Belastingdienst.