Aflevering 8

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 14 oktober 2005, nr. 40.299, NTFR 2005/1383, m.nt. Groenewegen, een bewijsrechtelijk stramien gegeven voor de beslechting van geschillen omtrent de waardering van onroerende zaken. Dit stramien wordt wel de drietrapsraket genoemd. In deze opinie zal ik betogen dat deze drietrapsraket geen goed beslismodel is en vervangen zou moeten worden door een beslismodel waarbij het bewijsrisico bij de heffingsambtenaar blijft rusten.

Art. 8:29 Awb is een vreemde eend in de bijt van het bestuursprocesrecht, waaronder het fiscale. Partijen die verplicht zijn om inlichtingen te verstrekken of stukken te overleggen, kunnen dit weigeren of alleen de rechter kennis laten nemen van de inlichtingen of stukken, indien de rechter ‘gewichtige redenen’ aanwezig acht. Met deze bepaling wordt dus toegestaan dat in geval van ‘gewichtige redenen’ wordt afgeweken van enkele beginselen van behoorlijke rechtspraak, zoals dat alle procespartijen en de rechter de beschikking hebben over alle relevante informatie (interne procesopenbaarheid/equality of arms) en dat de wederpartij tegenover de rechter moet kunnen reageren op door de andere procespartij aan de rechter verstrekte gegevens (hoor en wederhoor). Alhoewel de desbetreffende bewindslieden herhaaldelijk de verwachting hebben uitgesproken – met name voor het fiscale procesrecht – dat de overheid zelden om toepassing van art. 8:29 Awb zou vragen,Het is maar wat te verstaan onder zelden, maar wij kunnen het aantal malen dat door de inspecteur in KBL- zaken tot op heden beroep is gedaan op art. 8:29 Awb niet als zodanig aanmerken. En dan is het Rekeningenproject wat de KBL-zaken betreft zeker nog niet afgelopen. Bovendien komen er nog de zaken aan van de draaiboeken van de projecten Buitenlands Vermogen en Bank Zonder Naam (vgl. FutD 2007-0824 en 2007- 0953). lijkt die verwachting inmiddels gelogenstraft door de praktijk in in ieder geval het fiscale procesrechtKamerstukken II, 1997-1998, 25 175, nr. 5, p. 13, Kamerstukken I, 1997-1998, 25 175, nr. 323b, p. 5, Kamerstukken II, 1999-2000, 26 523, nr. 6, p. 5. Voor het procesrecht heeft de staatssecretaris van Financiën zelfs toegezegd en als beleid gepubliceerd dat de Belastingdienst geen beroep zal doen op art. 8:29 Awb anders dan ingeval de belanghebbende zou vragen om toevoeging van de desbetreffende stukken aan het procesdossier als zijnde op de zaak betrekking hebbende stukken (Handelingen I, 1998, p. EK 4-74 en 4-75; Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 juni 2005, nr. CPP 2005/1077M). Die toezegging en dat beleid houden ipso facto weinig in. Volgens A-G Wattel vertonen die toezegging en dat beleid ‘de trekken van een wassen neus’ (punt 5.14 van zijn conclusie van 14 februari 2007 in de zaken nr. 42.715 t/m 4.2717 en punt 7.12 van zijn conclusie van 18 september 2007 in de zaken nr. 43.791 en 43.792). Overigens, die toezegging is door de Belastingdienst niet nagekomen in de zaak die heeft geleid tot de uitspraak van het Hof Arnhem van 25 oktober 2006, nr. 04/01343, Fida 20063390, omdat in die zaak niet de belanghebbende, maar het hof zelf vroeg aan de inspecteur om overlegging van het Draaiboek Rekeningenproject en de Nieuwsbrieven in dat project. Toch heeft de inspecteur zich toen beroepen op art. 8:29 Awb..

Er is veel te doen rondom het fiscaal bestuursprocesrecht. Wetsvoorstellen, initiatiefwetsvoorstellen en rechtspraak laten mijns inziens zien dat de fiscaal procesrechtelijke praktijk er niet eenvoudiger op wordt en verder specialiseert. Een wetswijziging waarvan de toekomstige invloed op het procesrecht niet kan worden onderschat, is het afschaffen van de AWR-bezwaarbeslistermijnen. De beslistermijn wordt met ingang van 1 januari 2008 verkort van één jaar (plus maximaal een jaar uitstel) naar de reguliere Awb-beslistermijn van zes weken plus enige mogelijke verlengingen. In deze kroniek wil ik aldus stilstaan bij enige actualiteiten op fiscaal bestuursprocesrechtelijk terrein.

In navolging van ons overzichtsartikel‘Tour d’horizon fiscaal strafrecht anno 2006’, TFB 2006/8, p. 18-23. op het gebied van het fiscale strafrecht aan het einde van het jaar 2006 (hierna: Tour 2006), zagen wij ook dit jaar een uitdaging in het categoriseren van de (verschillende rechtsregels zoals geformuleerd in de) jurisprudentie op dit rechtsgebied in dit jaar.In deze bijdrage zal allereerst aandacht worden besteed aan het daderschap, dat bij kwaliteitsdelicten interessante rechtsvragen oplevert. Vervolgens zullen vonnissen en arresten worden besproken ter zake van opzet, meer in het bijzonder betreffende het pleitbaar standpunt en de relatie van dit leerstuk tot (het niet gelden van) boos opzet. Daarna komen aan bod: de volledigheid van het procesdossier, commune delicten gerelateerd aan het fiscale strafrecht en de vraag wie kan ‘profiteren’ van de faciliteit van vrijwillige verbetering. Alvorens te trachten een aantal conclusies te trekken, wordt ingegaan op het arrest van de Hoge Raad omtrent de (on)rechtmatigheid van publieke uitlatingen van het Openbaar Ministerie in de beginfase van het strafrechtelijke onderzoek.

Mr.dr. M.J. de Vries

In het kader van het verschijnen van de tweede druk van Belastingarresten lezen en analyserenA.O. Lubbers, Belastingarresten lezen en analyseren, Sffu, Amersfoort 2007. heeft op 2 november 2007 in Leiden een discussiemiddag plaatsgevonden over de wijze waarop de Hoge Raad in belastingzaken beslissingen neemt en die beslissingen vastlegt in arresten. De discussie vond plaats aan de hand van een drietal stellingen. Gekozen is voor een formule waarbij de stelling, nadat deze kort is ingeleid, wordt aangevallen of verdedigd door een drietal debaters. Vervolgens kreeg de zaal de mogelijkheid zich te mengen in het debat.

Op verzoek van een partij kan elk van de rechters die een zaak behandelen, worden gewraakt op grond van feiten en omstandigheden waardoor de rechterlijke onafhankelijkheid schade zou kunnen leiden (art. 8:15 Awb). Wat is wraking, gebeurt het vaak en wat moet de rechter ermee?1. Inleiding