Aflevering 7

Toen ik enige jaren geleden op een NDFR/NTFR-auteursdag aanwezig was, sprak ik met een fiscale collega over heffingsrente. Ik vertelde dat ik de heffingsrente voor NDFR bewerk, waarop zijn reactie lachend was: ‘Hebben ze dat aan jou weten te slijten?’Ik weet niet of deze fiscale collega mij nog steeds zou toelachen omdat ik de heffingsrente bewerk, feit is wel dat de heffingsrente flink in beweging is. Waar Gorter in Mei schreef: ‘Een nieuwe lente, een nieuw geluid’, kunnen wij dankzij het kabinet-Rutte I zeggen: ‘Een nieuw kabinet, een nieuwe (belasting)rente.’

‘The only thing certain in life is death and taxes’, aldus een beroemde uitspraak van Benjamin Franklin.De beroemde Amerikaanse staatsman, schrijver en natuurwetenschapper, Benjamin Franklin, zou dit in 1789 in een brief hebben geschreven aan Jean Baptiste Le Roy.Of het betalen van belasting voor eenieder inderdaad altijd zo’n zekere zaak is, kan worden betwijfeld. Er geldt namelijk vaak geen zekerheid als het aankomt op de vraag of een ingediende belastingaangifte juist of onjuist is. Zo zal bijvoorbeeld niet iedere belastingplichtige zich bij het invullen van zijn belastingaangifte realiseren dat hij antwoord geeft op vragen die zijn gegrond op fiscale regels waarvan de interpretatie in de rechtspraak nog niet is uitgekristalliseerd.

Op 20 mei van dit jaar hield Richard Happé, hoogleraar belastingrecht bij de Tilburg Law School van Tilburg University zijn afscheidsrede 1. Daarmee is, althans formeel, zijn fiscale carrière geëindigd. Die begon in 1972 als inspecteur, eerst anderhalf jaar in de inkomstenbelasting, daarna in de vennootschapsbelasting bij de Belastingdienst Amsterdam. In 1982 werd hij docent aan het Opleidingsinstituut van Financiën, waarvan hij tezamen met Koos Reugebrink tot de ‘founding fathers’ behoorde. Nadat hij van 1991 tot 1997 parttime docent bij de vakgroep belastingrecht van de Leidse Universiteit was geweest, maakte hij eind 1997 de overstap naar de Tilburgse Universiteit toen hij daar tot hoogleraar benoemd werd. Een jaar eerder was hij gepromoveerd op zijn proefschrift ‘Drie beginselen van fiscale rechtsbescherming’.

Sinds de vorige kroniek boeterechtTFB 2011/1. heeft het fiscale boete- en strafrecht zich verder ontwikkeld. Deze kroniek beschrijft de ontwikkelingen in de periode 17 december 2010 tot en met 10 september 2011. Hoewel een kroniek is bedoeld als overzicht en zich niet leent voor uitgebreide beschouwingen, zal ik waar mogelijk verwijzen naar artikelen, noten en commentaren (zonder te pretenderen volledig te zijn).

In TFB 2007/8 heb ik een artikel geschreven over wraking. Daarin behandelde ik de formele aspecten van wraking. Op verzoek van de redactie volgt hier een tweede artikel, waarin wordt ingegaan op de ervaringen van fiscale rechters met wraking en hun ideeën over wraking. Om die ideeën te peilen heb ik geprobeerd aan alle fiscale rechters wat vragen voor te leggen (via de mailMet de volgende vragen: 1. Ben je wel eens gewraakt? 2. Hoe vaak? 3. Vond je het vervelend dat je werd gewraakt? 4. Vond je het terecht dat je werd gewraakt? 5. Ben je aanwezig geweest bij de zitting van de wrakingskamer? 6. Als je aanwezig was bij die zitting, deed je dat dan uit vrije wil of omdat het moet van het rechtbank-/hof-/HR-bestuur? 7.Vind je dat een rechter die wordt gewraakt altijd aanwezig moet zijn bij de zitting van de wrakingskamer? Of kun je volstaan met een schriftelijke reactie? 8. Als rechter zit je in toga. Vind je dat je op de zitting van de wrakingskamer ook in toga zou moeten komen? 9. Heb je nog suggesties voor de gang van zaken bij de wrakingskamer? 9. Als een wrakingverzoek door de wrakingskamer wordt afgewezen, heeft de wraking dan gevolgen voor de wijze waarop je de zaak verder afhandelt? 10. Wraking zorgt altijd voor vertraging van de zaak. Heb je nog suggesties om het proces te versnellen? 11. Heb je nog opmerkingen over het fenomeen wraking?). Dat is in het algemeen wel gelukt; slechts in één hof is de vragenlijst niet doorgestuurd naar de raadsheren. Ik heb 22 reacties gekregen uit alle geledingen (rechtbanken, hoven en Hoge Raad). Let wel: het is geen methodologisch correct opgezette enquête geweest en er zijn dus geen gemiddelden uit af te leiden, maar de enquête geeft mijns inziens wel een beeld hoe fiscale rechters het fenomeen wraking ervaren.In dit artikel sta ik eerst stil bij ontwikkelingen rond wraking sinds mijn eerdere artikel. Daarna bespreek ik de uitkomsten van de enquête.