NTFR 2025/989 - Fiscale wetenschapstoets: bewust door groen, oranje of rood rijden
Aflevering 25, gepubliceerd op 17-06-2025 geschreven door prof. dr. T.M. BerkhoutGoede wetgeving vereist meer dan alleen politieke wil: zij vraagt om een zorgvuldige onderbouwing, een kritische reflectie en transparante afwegingen. Art. 3.1 Comptabiliteitswet 2016 (CW 2016) verplicht het kabinet om beleids- en wetsvoorstellen helder toe te lichten: wat is het probleem, welke doelstellingen worden er nagestreefd, welke beleidsinstrumenten worden er ingezet en wat zijn de financiële gevolgen, zowel voor het Rijk als voor maatschappelijke sectoren? In de praktijk blijkt die onderbouwing regelmatig tekort te schieten. In reactie daarop is in 2020 de wetenschapstoets ontwikkeld: een instrument waarbij onafhankelijke wetenschappers toetsen of een wetsvoorstel voldoende gebruikmaakt van beschikbare wetenschappelijke inzichten. De wetenschapstoets biedt Kamerleden zo een gestructureerde spiegel vóór de politieke besluitvorming. In deze bijdrage analyseer ik – na een korte inleiding – de achtergrond, opzet en werking van de wetenschapstoets, met specifieke aandacht voor de mogelijkheid en wenselijkheid van toepassing in het fiscale domein. Daarbij besteed ik ook aandacht aan kritische reflecties: hoe verhoudt de toets zich tot de bredere eisen die art. 3.1 CW 2016 stelt aan wetgevingskwaliteit, en waar liggen kansen en valkuilen?